Ekonomi Postası Kasım 2022

Günaydın Dostlar,

2022 yılının ilk on bir ayını geride bıraktık. Gelin beraberce kasım ayındaki gelişmelere bir göz atalım.

Türkiye’de, eylülde %83,45 olan yıllık tüketici enflasyonu, ekimde %85,51’e yükseldi. Beklenti %85,60 olması yönündeydi. Açıklanan rakam son 24 yılın en yüksek enflasyon seviyesi. Bu aşamada, açıklanan resmi enflasyon Merkez Bankasının %9,0’luk politika faizinin çok üzerinde kaldı. Aylık enflasyon da %3,54 oldu. Aylık enflasyonun %3,60 olması bekleniyordu. Eylül ayında %3,08 idi.

Eylülde %151,50 olan Üretici Fiyat Endeksi, ekimde yıllık %157,69 oldu. Aylık enflasyon da 7,83 oldu. Eylül ayında %4,78 idi.

Ekim ayında Türkiye’nin ihracatı geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %3 oranında artarak 21,328 milyar dolara çıktı. Aynı dönemde ithalat ise %31,4 artarak 29,202 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracatın ithalatı karşılama oranı %73,0 olarak açıklandı. Ocak-ekim döneminde ihracat %15,4 artarak 209,394 milyar dolara çıktı. Aynı dönemde ithalat ise %39,4 artarak 300,443 milyar dolar oldu. Bu dönem için ihracatın ithalatı karşılama oranı %69,7.

Açıklanan rakamlara bakıldığında eylülde işsiz sayısı bir önceki aya göre 120 bin kişi artarak 3 milyon 482 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise %0,3 puan artarak %10,1 seviyesinde gerçekleşti. Bir önceki ay açıklanan oran %9,6 olarak belirtilmişti. İşsizlik rakamı, son üç ay içinde en az bir defa iş arama kanallarını kullanan ve on beş gün içinde işe başlamaya hazır olan insanları kapsar.

Merkezi yönetim bütçesi ekimde 83,3 milyar TL açık verdi. 83,3 milyar TL’lik açık, 2022 yılının en yüksek aylık bütçe açığı olarak kayıtlara geçti. Eylül ayında 78,6 milyar TL açık vermişti. Ekim ayında bütçe gelirleri 224,2 milyar TL (Geçen ay 206,9 milyar TL), bütçe giderleri de 307,4 milyar TL (geçen ay 285,6 milyar TL) olarak gelişti. Ekim'de faiz harcamaları 61,1 milyar TL olarak kaydedildi ve faiz dışı açık ise 22,1 milyar TL olarak açıklandı.

TCMB’nin yayımladığı konut fiyat endeksine göre eylülde fiyatlar bir önceki yılın aynı dönemine göre %189,2 arttı. Ağustosta artış %184,6 olmuştu. Aylık bazda artış ise %4,9 oldu. Endeks değerleri bir önceki yılın aynı ayına göre İstanbul, Ankara ve İzmir’de sırasıyla %212,1, %196,1 ve %185,8 oranlarında arttı. 2022 Eylül’de en yüksek yıllık değişim gösteren iller yüzde %235,8 ile Antalya, Burdur ve Isparta oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yapılan açıklamaya göre Türkiye genelinde konut satışları ekim ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %25,3 azalarak 102 bin 660 olarak gerçekleşti. Satışlar eylülde de yıllık %22,9 daralmıştı. Konut satışlarında İstanbul 16 bin 987 konut satışı ve %16,5 ile en yüksek paya sahip oldu. Konun satış sayısının en az olduğu il 30 konut ile Hakkari oldu.

TÜİK verilerine göre ekim ayında tarım ürünleri üretici fiyat endeksi (Tarım ÜFE) bir önceki yılın aynı ayına göre %163,32 ve bir önceki aya göre %4,39 artarak yıllık bazdaki rekorunu yeniledi. Geçen ay yıllık 156,0 ve aylık %7,14 artmıştı.

TÜİK verilerine göre eylül ayında tarımsal girdi fiyat endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %138,15 ve bir önceki aya göre %2,90 artarak yıllık bazdaki rekorunu yeniledi. Geçen ay yıllık 135,0 ve aylık %1,64 olmuştu.

Merkez Bankası 24 Kasım’da politika faizini 150 baz puan indirerek %9,0 seviyesine düşürdü. Piyasada genel beklenti de faizin 150 baz puan inmesi yönündeydi.

18 Kasım’da Merkez Bankası kasım ayına ilişkin piyasa katılımcıları anketi sonuçlarını açıkladı. Ankete göre yıl sonu enflasyon beklentisi %68,06 (ekimde %67,78), dolar/TL beklentisi 19,54 (ekimde 19,82) ve 2022 yılı büyüme beklentisi %5,1 (ekimde %5,1) olarak açıklandı.

Türk-İş'in Kasım 2022 açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasına göre açlık sınırı 7 bin 786 TL, yoksulluk sınırı ise 25 bin 365 TL olarak açıkladı. Geçen ay açlık sınırı 7 bin 425 TL, yoksulluk sınırı da 24 bin 185 TL olarak açıklanmıştı. Bu durumda açlık sınırı asgari ücretin 2 bin 286 üzerine çıkmış oldu.

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yapılan açıklamaya göre, inşaat maliyet endeksi eylül ayında ağustosa göre %1,57 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %119,83 oranında arttı. Geçen ay %114,74 olarak açıklanmıştı.

TCMB verilerine göre imalat sanayi kapasite kullanım oranı bir önceki aya göre 0,7 puan azalarak kasım ayında %75,9 oldu. Ekim ayında %76,6 olarak açıklanmıştı.

Türkiye İstatistik Kurumu kasım ayı ekonomik güven endeksini 96,9 olarak açıkladı. Geçen ay da 97,1 olarak açıklanmıştı.

TUİK tarafından yapılan açıklamaya göre gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) 2022 yılı üçüncü çeyreğinde %3,9 arttı.

Amerika’da, tarım dışı istihdam ekimde 261 bin artışla beklentilerin üzerine çıktı. Ekonomistlerin beklentisi 200 bin artması yönündeydi. İstihdam artışı, ABD Merkez Bankasının parasal sıkıştırma takvimi ve doların seyri açısından önem taşıyor. Eylül ayı tarım dışı istihdam artış rakamı 263 bin olarak açıklanmıştı.

Ekim ayı işsizlik oranı %3,7 olarak açıklandı. 2022 Ekim için işsizliğin %3,6 olarak gerçekleşmesi bekleniyordu. Önceki ay işsizlik oranı %3,5 idi.

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), bir önceki yılın aynı dönemine göre %7,7 artışla ekonomistlerin beklentilerinin altında gerçekleşti. Beklenti %8,0 olması yönündeydi. Eylülde %8,2 olarak açıklanmıştı. Aylık bazda bakıldığında ise bir önceki aya göre %0,4 açıklanarak ekonomistlerin beklentisinin altında gerçekleşti. Beklenti %0,6 olması yönündeydi. Geçen ay %0,4 olmuştu.

Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), ekimde tahminlerin altında gerçekleşti. Açıklanan verilere göre ÜFE, ekimde aylık bazda %0,2 arttı ve yıllık %8,0 oldu. Beklentiler aylık %0,4, yıllık olarak da %8,3 artması yönündeydi. Eylülde %8,5 olarak açıklanmıştı.

Perakende satışlar ekim ayında bir önceki aya göre %1,3 oranında arttı. Ekonomistlerin ortalama beklentisi %1,0 oranında artması yönündeydi. Eylül ayında %0,0 olarak açıklanmıştı. Yıllık bazdaki artış  %8,37 olarak açıklandı. Önceki ay %8,41 idi.

ABD Merkez Bankası (FED), tüm dünyanın merakla beklediği faiz kararını açıkladı. Banka, federal fonlama faizini beklentilere paralel olarak 75 baz puan artışla yüzde 3,75-4,00 aralığına yükseltti. Böylece FED, üst üste dördüncü kez faizi 75 baz puan ve mart-kasım döneminde de toplamda 375 baz puanlık faiz artışına imza atmış oldu. FED, faizi Ocak 2008’den bu yana en yüksek aralığa çıkardı. 

Çin’de, TÜFE yıllık %2,1 olarak açıklandı. Beklenti %2,4 seviyesindeydi. Önceki ay %2,8 olarak açıklanmıştı. Aylık enflasyon için beklenti %0,3 olması yönündeydi, açıklanan rakam %0,1 oldu. Geçen ay %0,3 olmuştu.

Japonya’da, TÜFE yıllık %3,7 olarak acıkandı. Önceki ay %3,0 olmuştu. Yapılan açıklamada %2,0 enflasyon hedefinin yakalanması için Japonya Merkez Bankası ve Japon hükümeti arasındaki yakın çalışmanın devam edeceği belirtildi.

Almanya’da, ekimde TÜFE yıllık %10,4 olarak açıklandı. Beklenti de %10,4 olması yönündeydi. Önceki ay %10,0 olarak açıklanmıştı. Aylık enflasyon %0,9 olarak açıklandı. Beklenti de %0,9 olması yönündeydi. Geçen ay oran %1,9 olmuştu.

Hindistan’da, TÜFE yıllık %6,77 olarak açıklandı. Beklenti %6,73 olması yönündeydi. Önceki ay %7,41 olarak açıklanmıştı.

Rusya’da, TÜFE yıllık %12,6 olarak açıklandı. Beklenti %13,6 olması yönündeydi. Geçen ay %13,7 olmuştu.

Süpermarket Alışverişi

Benim takip ettiğim ürünlerin fiyatları, benim takip ettiğim marketlerde kasım ayında ekime göre %5,16 oranında arttı. Ekimde de %5,87 oranında arttığını düşünürsek iki ayın toplam artışı %11,33 oldu. 2021 Kasım ayında %5,10 oranında artış olmuştu. Bu artışla beraber Aralık 2021’den beri toplam artış oranı da %94,65 oldu. Bu hızla gidersek yılı %103,26 gibi bir süpermarket fiyat artışı ile kapatırız. Hatırlayacağınız gibi geçen sene toplam süpermarket fiyat artışı %49,31 idi.

Ekime göre fiyatı en çok artan ürün grubu %11,21 ile süt ve kahvaltılık oldu. Ekime göre fiyatı en çok azalan ürün grubu %0,62 ile Et tavuk balık oldu.

Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artan ürün grubu %165,63 ile kişisel bakım ve kozmetik grubu oldu. Yılbaşından beri fiyatı azalan herhangi bir grup yok.

Ekime göre fiyatı en fazla artan ürünler: Kabak: %47,25, Tereyağı: %32,67, Fındıklı Gofret: %32,34, Diyet Kola: %30,82, Starking Elma: %18,15.

Ekime göre fiyatı en fazla düşen ürünler: Dolmalık Biber: %18,89, Limon: %13,47, Ayçiçek Yağı: %9,83, Sosis: %9,14, Salam: %9,07.

Aralık 2021’e göre fiyatı en fazla artan ürünler: Kuru Soğan: %536,00, Toz Şeker: %252,45, Limon: %228,97, Atom Salata: %204,11, Dolmalık Biber: %176,55.

Aralık 2021’e göre fiyatı düşen herhangi bir ürün yok.

Peki, bu artışlar ve indirimler bu ay en çok hangi günlerde olmuş? Artışlar en çok salı (%21,31) ve cumartesi günlerinde olmuş (%19,67). İndirimler de en çok çarşamba (%28,57) ve cumartesi günlerinde olmuş (%24,49).

Ocak ayında, takip ettiğim 66 süpermarket ürününden sadece altı tanesinin fiyatı hiç değişmemişti. Bu rakam şubat ayında bire inmişti, mart ayında fiyatı artmayan hiçbir ürün kalmadı.

İndirimler (geçen seneki oranlarda olmasa da) süpermarketlerde bütün hızıyla devam ediyor. Her gün bir şeyler indirimde oluyor. Biraz takip ederseniz uygun fiyatlarla alışveriş yapabilirsiniz.

Restoranlar

Bu sene raporumuza eklediğimiz yeni bölümlerden bir tanesi de restoranlar. Genelde gittiğimiz ve/veya sipariş verdiğimiz belli restoranlardaki yemekleri takip etmeye başladım.

Ekime göre benim takip ettiğim restoranlarda ve yemeklerde fiyatlar %5,89 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış da %79,59 oldu. Bu hızla gittiğimiz takdirde yılın sonundaki artış %86,83 olacak.

Ekime göre fiyatı en çok artan ürün fıstıklı baklava oldu. Artış oranı %17,82. İkinci sırada da %14,23 ile kuzu şiş var.

Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artan ürün de %147,62 ile meşhur kahvecinin çikolatalı kurabiyesi oldu. İkinci sırada da 122,51 ile meşhur hamburgercinin en meşhur menüsü var.

Ekime ve Aralık 2021’e göre fiyatı en çok düşen ürünleri de yazacaktım ama fiyatı düşen bir ürün yok.

Damacana

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %4,44. 2021 Aralık: %90,30. 2021 Kasım: %92,82.

Damacana siparişlerinizi akıllı telefonlar üzerindeki aplikasyonlar üzerinden vermenizi şiddetle tavsiye ederim. Hemen hemen her markanın kendi aplikasyonu var. Uygulamayı telefonunuza indirip siparişlerinizi buradan vermezseniz bayilerin belirlediği fiyatlardan ödeme yapmak zorunda kalabilirsiniz.

Şeker (USD – Londra Borsası)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %0,70, 2021 Aralık: %8,49, 2021 Kasım: %6,04, 2020 Kasım: %33,88, 2019 Kasım: %61,02, 2018 Kasım: %57,85, 2017 Kasım: %38,56.

2022 en yüksek değeri: 622,80 USD (15 Eylül 2022) En düşük değeri: 480,00 USD (15 Şubat 2022)

10 Ekim’de Türk Şeker, kilogram başına 15,00 TL'den verdiği şekerin fiyatı 16,20 TL'ye yükseltti. Söz konusu fiyatlara KDV dahil değil.

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Şeker fiyatı raflarda ekime göre %0,87 oranında azaldı. Aralık. 2021’e göre: %252,45.

Kahve - Kakao

Kahve (USD – Chicago Borsası)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %16,92, 2021 Aralık: %29,51, 2021 Kasım: %25,79, 2020 Kasım: %46,89, 2019 Kasım: %46,85.

2022 en yüksek değeri: 258,35 USD (09 Şubat 2022) En düşük değeri: 151,30 USD (18 Kasım 2022)

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Kahve fiyatı raflarda ekime göre %13,03 arttı. 2021 Aralık’a göre: %93,26.

Kakao (GBP - Londra Borsası)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %4,59, 2021 Aralık: %24,43, 2021 Kasım: %22,41, 2020 Kasım: %19,60, 2019 Kasım: %2,34, 2018 Kasım: %26,71, 2017 Kasım: %30,01.

2022 en yüksek değeri: 2.140,00 GBP (30 Kasım 2022) En düşük değeri: 1.634,00 GBP (12 Mayıs 2022)

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Kakao fiyatı raflarda ekime göre %2,17 oranında arttı. 2021 Aralık’a göre: %156,28.

Palmiye Yağı (Palm Oil), evlerimizde çok sık kullanmasak da gıda üretiminde, kozmetikte ve diğer endüstrilerde çok sık kullanılmaktadır. En çok Malezya ve Endonezya’da üretilen bu yağ, dünyada en bol miktarda bulunan ve raf ömrü en uzun olan yağdır. Fiyatlaması Malezya ringgiti üzerinden yapılmaktadır.

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %8,83, 2021 Aralık: %20,51, 2021 Kasım: %24,30.

2022 en yüksek değeri: 8.163,00 RM (01 Mart 2022) En düşük değeri: 3.144,00 RM (28 Eylül 2022)

Hububat (USD – Chicago Borsası)

Chicago Borsasında hububat ürünleri kile (bushel) olarak takip ediliyor.

Buğday

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %6,25, 2021 Aralık: %3,44, 2021 Kasım: %1,08.

2022 en yüksek değeri: 14,2525 USD (07 Mart 2022) En düşük değeri: 7,3150 USD (18 Ağustos 2022)

Mısır

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %2,35, 2021 Aralık: %12,90, 2021 Kasım: %17,10.

2022 en yüksek değeri: 8,1825 USD (29 Nisan 2022) En düşük değeri: 5,6225 USD (22 Temmuz 2022)

Yulaf

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %2,09, 2021 Aralık: %44,19, 2021 Kasım: %47,44.

2022 en yüksek değeri: 8,0700 USD (12 Nisan 2022) En düşük değeri: 3,5650 USD (26 Ekim 2022)

Yumurta (TL – Başmakçı Borsası)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %2,91, 2021 Aralık: %68,97, 2021 Kasım: %106,81, 2020 Kasım: %184,01, 2019 Kasım: %390,17.

2022 en yüksek değeri: 1,8500 TL (28 Kasım 2022) En düşük değeri: 0,85 TL (20 Haziran 2022)

Türkiye’de eylül ayında 1,72 milyar adet tavuk yumurtası üretildi. 2021 Eylül ile mukayese ettiğimizde bu miktarın %6,5 arttığını görüyoruz.

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Yumurta fiyatı raflarda ekime göre %0,50 oranında arttı. 2021 Aralık’a göre: %81,78.

Süt (TL – Ulusal Süt Konseyi)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %5,19, 2021 Aralık: %94,90, 2021 Kasım: %165,63, 2020 Kasım: 269,57.

2022 en yüksek değeri: 8,50 TL (14 Ekim 2022) En düşük değeri: 4,70 TL (01 Ocak 2022)

Türkiye’de eylül ayında 750 bin 461 ton inek sütü toplandı. 2021 Eylül ile mukayese ettiğimizde  %4,4 azaldığını görüyoruz.

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Süt fiyatı raflarda ekime göre %12,38 oranında arttı. 2021 Aralık’a göre: %84,36.

Evdeki Dostlarımız

Evdeki kedi, bu raporda olmadığını duyunca çok sinirlendi; zar zor sakinleştirdik. Dostlarımızdan da bu yönde çok talep olunca evdeki dostlarımızın alımlarını da raporumuza eklemek şart oldu. O zaman gelin, benim takip ettiğim ürünlere kısaca bir bakalım.

Kedi maması fiyatları, kasım ayında ekime göre %0,02 oranında arttı. Bu artışla beraber 2021 Aralık’tan beri %69,98 oranında artmış oldu.

Kedi kumu fiyatları, kasım ayında ekime göre %5,40 oranında arttı. Bu artışla beraber Aralık 2021’den beri %48,34 oranında artmış oldu.

Köpek maması fiyatları, kasım ayında ekime göre %11,33 oranında azaldı. Bu düşüşle beraber Aralık 2021’den beri %53,40 oranında artmış oldu.

Sigara

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %2,59, 2021 Aralık: %64,04.

Giyim ve Ayakkabı

Giyim ve ayakkabı fiyatları, benim takip ettiğim ürünlerde kasım ayında Ekim 2022’ye göre %8,40 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %111,02 oldu.

Ekime göre fiyatı en çok artan ürün %61,18 ile erkek sweatshirt oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artan ürün de %225,69 ile erkek mont oldu.

Ekime veya Aralık 2021’e göre fiyatı düşen bir ürün yok.

Doğalgaz – Elektrik - Su

Doğalgaz fiyatlarına (konutlarda kullanılan) 1 Ocak 2022’de %25,00, 31 Mart 2022’de %35,00, 1 Haziran 2022’de %30,00, ve 1 Eylül 2022’de  %20,40 zam yapıldı. Bu zamlardan sonra yılbaşına göre toplam artış %164,13 oldu.

Benim faturamdaki birim fiyat ekim ayında %13,61 oranında artmıştı. Bu ay birim fiyatta %0,40 oranında artış oldu ve yıllık toplam artış %165,31 oldu.

Elektrik fiyatlarına 01 Ocak’ta %50,00, 1 Haziran’da %15,00 ve 1 Eylül’de %20,00 oranında zam yapıldı. Böylece yılbaşından beri toplam artış (birinci kademe) %107.00 oldu. Benim faturamdaki birim fiyat ekime göre %3,81 oranında arttı ve Aralık 2021’den beri toplam artış %116,93 oldu.

Su fiyatlarına 5 Nisan’da %29,00 16 Eylül’de de %40,38 oranında zam yapıldı. Böylece yılbaşından beri toplam artış %81,09 oldu. Su fiyatı kullandığınız miktara çok bağlı. Şu anda 16 m³’e kadar olan kullanımlarda birim fiyat 11,69 TL/m³, 16 m³’ün üstündeki kullanımlar için birim fiyat 17,56 TL/m³. Gördüğünüz gibi arada çok fark var. Bu fiyatın üzerine KDV ve ÇTV eklendiğini de ayrıca belirteyim. ÇTV kullandığınız m³ başına 0,68 TL olarak hesap edilmektedir. İnsani su hakkı uygulaması kapsamında, kullandığınız her 2.5 metreküp suyun 0.5 metreküpü ücretsiz olarak verilmektedir.

Benim faturamdaki birim fiyat kasım ayında geçen aya göre %2,88 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %70,16 oldu.

Hem faturamızı kontrol altında tutabilmek hem de dünyamızda gittikçe azalan su kaynaklarını korumak için suyu çok hesaplı kullanmalıyız.

Dolar – Euro

Dolar endeksi

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %3,69, 2021 Aralık: %12,09, 2021 Kasım: %13,05.

2022 en yüksek değeri: 114,047 (27 Eylül 2022) En düşük değeri: 94,775 (13 Ocak 2022)

ABD 10 yıllık tahvil faizleri

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %2,68, 2021 Aralık: %166,12, 2021 Kasım: %149,91.

2022 en yüksek değeri: 4,247 (24 Ekim 2022) En düşük değeri: 1,512 (01 Ocak 2022)

Dolar

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %0,13, 2021 Aralık: %36,44, 2021 Kasım: %75,93, 2020 Kasım: %133,01, 2019 Kasım: %224,39, 2018 Kasım: %245,61, 2017 Kasım: %379,30.

2022 en yüksek değeri: 18,6475 TL (30 Kasım 2022) En düşük değeri: 13,2110 TL (05 Ocak 2022)

Euro/USD paritesi

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %4,00, 2021 Aralık: %9,53, 2021 Kasım: %10,35.

2022 en yüksek değeri: 1,1453 (13 Ocak 2022) En düşük değeri: 0,9592 (27 Eylül 2022)

Euro

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %3,74, 2021 Aralık: %22,93, 2021 Kasım: %57,10, 2020 Kasım: %100,69, 2019 Kasım: %198,64, 2018 Kasım: %209,68, 2017 Kasım: %316,11.

2022 en yüksek değeri: 19,4423 TL (29 Kasım 2022) En düşük değeri: 14,9170 TL (05 Ocak 2022)

Kredi Risk Primi (CDS)

Kredi risk primi, (Credit Default Swap - CDS) alınan bir kredinin geri ödenmeme riskini tespit etmek ve bu riske karşı kredinin sigortalanması için kullanılan değerdir. Faiz doğası itibarıyla alacaklının geri ödememe riskini içeren bir risk primidir. Kredi risk primi ise bu riskin sistemli bir şekilde finansal enstrümana dönüştürülmüş ve sayısal olarak ifade edilmiş halidir. Alacaklı, kredinin olası geri ödenmeme riskine karşı verdiği borcu sigorta eder. Bu sigorta işlemi ve sigorta için belirlenen bedel ise kredi risk primine tekabül eder. Bu prim bir ülkeye olan finansal güven baz alınarak serbest piyasa tarafından belirlenir. Kredileri sigortalayanlar finansal güveni oluşturan parametrelere göre geri ödememe riskini ve riski satın almaya razı oldukları primin değerini belirlemeye çalışır. Kredi risk primi ifade edilirken her %1 faiz oranı 100 baz puana tekabül eder. Kredi risk priminin 100 olması durumda borç için beklenen risk faiz oranının %1 olduğu varsayılır.

Türkiye beş yıllık tahvil CDS

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %20,35, 2021 Aralık: %7,95, 2021 Kasım: %34,96.

2022 en yüksek değeri: 908,40 (15 Temmuz 2022) En düşük değeri: 509,51 (11 Şubat 2022)

Kıymetli Metaller

Gram altın (TL)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %4,09, 2021 Aralık: %33,19, 2021 Kasım: %63,72, 2020 Kasım: %115,16, 2019 Kasım: %281,15, 2018 Kasım: %391,87.

2022 en yüksek değeri: 1.065,489 TL (15 Kasım 2022) En düşük değeri: 759,551 TL (03 Ocak 2022)

Ons altın (USD) fiyatı, Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinden sonra mart ayı içinde zirveye çıkarak dalgalı bir yıl geçirmişti. O dönemden beri Fed’in enflasyonu dizginlemek için para politikasını sıkılaştırması nedeniyle yaklaşık %15 değer kaybetti. Son zamanlarda Fed’in faiz artış hızını yavaşlatacağına dair gelen işaretler üzerine kasım ayını artış ile kapattı. Tabii Çin’den gelen değişken haberlerin piyasayı karmaşık bir hale getirdiğini de unutmamak lazım.

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %3,70, 2021 Aralık: %3,41, 2021 Kasım: %4,92, 2020 Kasım: %7,73, 2019 Kasım: %17,61, 2018 Kasım: %41,79.

2022 en yüksek değeri: 2.043,30 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 1.630,90 USD (3 Kasım 2022)

2022’de bir gündeki en büyük artış: 50,10 USD (28 Temmuz). En büyük düşüş: 55,10 USD (9 Mart)

Altının gümüşe oranı

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %5,15, 2021 Aralık: %2,96, 2021 Kasım: %9,05.

2022 en yüksek değeri: 97,390 (01 Eylül 2022) En düşük değeri: 74,442 (20 Ocak 2022)

Gümüş

Gram gümüş (TL)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %9,13, 2021 Aralık: %29,81, 2021 Kasım: %50,75. 2020 Kasım: %103,61, 2019 Kasım: %298,49, 2018 Kasım: %409,52.

2022 en yüksek değeri: 13,3336 TL (30 Kasım 2022) En düşük değeri: 9,5952 TL (31 Ocak 2022)

Ons gümüş (USD)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %9,26, 2021 Aralık: %6,18, 2021 Kasım: %12,82, 2020 Kasım: %12,56, 2019 Kasım: %23,12, 2018 Kasım: %47,19.

2022 en yüksek değeri: 26,895 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 17,551 USD (01 Eylül 2022)

2022’de bir gündeki en büyük artış: 1,550 USD (03 Ekim). En büyük düşüş: 1,132 USD (27 Ocak)

Platin

Gram platin (TL)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %8,09, 2021 Aralık: %44,27, 2021 Kasım: %65,71.

2022 en yüksek değeri: 625,39 TL (30 Kasım 2022) En düşük değeri: 403,70 TL (03 Ocak 2022)

Ons platin (USD)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %8,93, 2021 Aralık: %5,72, 2021 Kasım: %3,41, 2020 Kasım: %15,53.

2022 en yüksek değeri: 1.174,75 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 808,50 USD (01 Eylül 2022)

2022’de bir gündeki en büyük artış: 48,90 USD (10 Kasım). En büyük düşüş: 72,45 USD (9 Mart)

Paladyum

Ons paladyum (USD)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %7,38, 2021 Aralık: %4,79, 2021 Kasım: %4,19.

2022 en yüksek değeri: 3.289,00 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 1.777,00 USD (13 Haziran 2022)

2022’de bir gündeki en büyük artış: 309,00 USD (8 Mart). En büyük düşüş: 348,98 USD (9 Mart)

Endüstriyel Metaller (USD – Londra Metal Borsası)

Metal fiyatları Londra Metal Borsası tarafından açıklanıyor ve dünyanın her yerinde Amerikan doları üzerinden işlem görüyor.

Alüminyum

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %4,37, 2021 Aralık: %13,52, 2021 Kasım: %11,10, 2020 Kasım: %21,20, 2019 Kasım: %32,06, 2018 Kasım: %20,52, 2017 Kasım: %11,28.

2022 en yüksek değeri: 3.983,50 USD (07 Mart 2022) En düşük değeri: 2.079,00 USD (28 Eylül 2022)

Alüminyum Alaşım

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %4,13, 2021 Aralık: %22,75, 2021 Kasım: %27,23, 2020 Kasım: %11,25, 2019 Kasım: %35,65, 2018 Kasım: %32,59, 2017 Kasım: %3,03.

2022 en yüksek değeri: 2.884,00 USD (10 Mart 2022) En düşük değeri: 1.411,00 USD (04 Temmuz 2022)

Kurşun

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %6,06, 2021 Aralık: %8,49, 2021 Kasım: %10,13, 2020 Kasım: %9,73, 2019 Kasım: %3,36. 2018 Kasım: %8,18, 2017 Kasım: %14,82.

2022 en yüksek değeri: 2.511,00 USD (07 Mart 2022) En düşük değeri: 1.753,00 USD (27 Eylül 2022)

Çinko

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %1,25, 2021 Aralık: %16,36, 2021 Kasım: %11,29, 2020 Kasım: %9,63, 2019 Kasım: %20,48, 2018 Kasım: %12,67, 2017 Kasım: %9,63.

2022 en yüksek değeri: 4.528,00 USD (19 Nisan 2022) En düşük değeri: 2.680,00 USD (3 Kasım 2022)

Bakır

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %5,65, 2021 Aralık: %15,68, 2021 Kasım: %17,43, 2020 Kasım: %13,90, 2019 Kasım: %37,48, 2018 Kasım: %30,07, 2017 Kasım: %17,84.

2022 en yüksek değeri: 10.729,00 USD (07 Mart 2022) En düşük değeri: 6.998,00 USD (15 Temmuz 2022)

Nikel

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %14,65, 2021 Aralık: %25,38, 2021 Kasım: %26,37, 2020 Kasım: %59,30, 2019 Kasım: %65,14, 2018 Kasım: %123,35, 2017 Kasım: %109,62.

2022 en yüksek değeri: 48.241,00 USD (10 Mart 2022) En düşük değeri: 19.090,00 USD (15 Temmuz 2022)

Kalay

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %8,44, 2021 Aralık: %46,93, 2021 Kasım: %46,48, 2020 Kasım: %13,26, 2019 Kasım: %28,49, 2018 Kasım: %9,84, 2017 Kasım: %7,43.

2022 en yüksek değeri: 50.000,00 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 17.695,00 USD (31 Ekim 2022)

Hasır Çelik (USD – Londra Borsası)

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %6,72, 2021 Aralık: %8,92, 2021 Kasım: %12,51.

2022 en yüksek değeri: 950,00 USD (09 Mart 2022) En düşük değeri: 625,00 USD (02 Ağustos 2022)

Demir Cevheri (USD – Chicago Borsası)

Demir cevheri fiyatı, Çin’de korona virüs kısıtlamalarından bazlarının hafifletilmesi haberleri ve zor durumdaki inşaat sektörüne destekte bulunulacağı haberleri ile ayın ilk yarısında yüzde 5'ten fazla yükselerek bir aydan uzun sürenin zirvesini görse de ay bazında bakıldığında yine de geçen aya göre değer kaybetti. Böylece beş ay arka arkaya değer kaybetmiş oldu.

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %5,58, 2021 Aralık: %17,46, 2021 Kasım: %4,82.

2022 en yüksek değeri: 161,84 USD (04 Nisan 2022) En düşük değeri: 80,03 USD (1 Kasım 2022)

Kereste (USD – Chicago Borsası))

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %8,85, 2021 Aralık: %58,02, 2021 Kasım: %35,25.

2022 en yüksek değeri: 1.464,40 USD (03 Mart 2022) En düşük değeri: 410,80 USD (26 Eylül 2022)

Ham Petrol (USD – Brent Petrol)

Petrol fiyatları, ocak başından beri en düşük seviyeleri gördü. Çin’de koronavirüs vakaları yeniden artarken hükümet salgınla mücadele için tedbirleri ve karantina önlemlerini sıkılaştırdı. Bu durum da ülkede protestoları beraberinde getirdi. Hem alınan tedbirler hem de yaşanan protestolar Çin ekonomisine yönelik durgunluk ihtimalini artırdı. Bunun sonucu olarak da dünyanın en büyük petrol ithalatçısı olan Çin’de petrol talebinin düşeceği beklentisi, petrol fiyatlarının da kasım ayını düşüşle kapatmasına neden oldu.

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %1,54, 2021 Aralık: %22,24, 2021 Kasım: %13,30, 2020 Kasım: %108,31, 2019 Kasım: %45,26, 2018 Kasım: %37,45, 2017 Kasım: %44,84.

2022 en yüksek değeri: 127,98 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 77,78 USD (01 Ocak 2022)

Benzin - Motorin - Otogaz

Benzin

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %5,99, 2021 Aralık: %101,34, 2021 Kasım: %150,69.

Mazot

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %4,09, 2021 Aralık: %137,83, 2021 Kasım: %193,61.

Otogaz

Değişim: 2022 Ekim’e göre: %3,79, 2021 Aralık: %27,00, 2021 Kasım: %49,92.

Türkiye’de ekim ayında 102 bin 403 adet taşıtın trafiğe kaydı yapıldı. Trafiğe kaydı yapılan taşıt sayısı bir önceki aya göre %0,1 azaldı. Bu araçların %42,9’i otomobil ve %30,7’si motosiklet olarak açıklandı.

Ulaştırma

Takip ettiğim güzergahlarda nasıl bir değişim olduğuna kısaca bakalım.

Ulaştırma fiyatları kasım ayında Ekim 2022’ye göre %6,57 oranında arttı. Aralık 2021 ile mukayese ettiğimizde %161,08 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Uçak fiyatları kasım ayında ekime göre %6,77 oranında arttı. Aralık 2021’den beri toplam artış %162,54 oldu.

Yüksek Hızlı Tren fiyatlarına ocak ayında %20,0, mart ayında %10,0, nisan ayında %15,0, haziran ayında %30,0, eylül ayında da %10 zam yapıldı. Ekim ve kasım ayında başka bir gelişme olmadı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %117,07 oldu.

Otobüs biletlerinde benim takip ettiğim güzergahlarda kasım ayında ekime göre %2,01 oranında düşüş oldu. Yılbaşından beri toplam artış %107,03 oldu.

Metro ve Marmaray fiyatlarında (Ankara ve İstanbul) kasım ayında bir değişiklik olmadı. Aralık 2021’e göre artış %94,64.

Bilmiyorum bir şey ifade ediyor mu ama kasım ayında fiyatlar en çok cumartesi günü arttı ve en çok salı günü düştü.

Oteller

Benim takip ettiğim otel fiyatları kasım ayında (sezonun bitmesiyle) ekime göre %9,46 oranında azaldı. Böylece fiyatlar Aralık 2021’e göre %116,39 oranında artmış oldu.

Kasım ayında ekime göre en büyük artış gösteren iller/ilçeler %7,42 ile Gaziantep ve %6,99 ile Antalya oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artanlar da Kütahya %374,33 ve Eskişehir %239,90 oldu.

Kasım ayında ekime göre en büyük düşüş gösteren iller %30,94 ile Van ve %28,45 ile Samsun oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı düşen il/ilçe yok.

Kasım ayında fiyatlar en çok çarşamba günleri arttı ve en çok cuma günleri düştü.

Bu Ay Açıklanan Diğer Güncellemeler

Tüketici Güven Endeksi

Tüketici Güven Endeksi, tüketicilerin kişisel mali durumları ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ve gelecek dönem beklentileri ile yakın gelecekteki harcama ve tasarruf eğilimlerini ölçmeyi amaçlayan bir göstergedir. Tüketici Eğilim Anketi yapılarak belirlenir. Genelde her ayın son haftasında açıklanır.

Endeks en düşük 0 en yüksek 200 değerleri alabilir. Endeksin 100’den yüksek olması tüketici güveninde iyimser durum, 100’den küçük olması da tüketici güveninde kötümser durum olduğunu gösterir.

Takip etmeyen dostlarımız için böyle kısacık bir açıklama yaptıktan sonra bakalım Türkiye’de kasım ayında durum nasıl?

TUİK verilerine göre tüketici güven endeksi kasım ayında bir önceki aya göre %0,6 oranında artarak 76,6 seviyesine çıktı. Ekim ayında 76,2 olmuştu.

Mevcut dönemde hanenin maddi durumu ekim ayında %1,5 artarak 58,3 oldu. Ekim’de 57,5 olarak açıklanmıştı.

Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi ekim ayında 76,2 iken, kasım ayında %0,5 azalarak 75,8 oldu.

Gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi endeksi de ekim ayında 77,9 iken kasım ayında %3,4 oranında artarak 80,5 oldu.

Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi %1,2 azalarak 91,9 oldu. Ekim ayında bu değer 93,1 idi.

Endeksin 100’den küçük olması kötümser bir duruma işaret ediyor.

Satınalma Müdürleri Endeksleri (PMI)

Satınalma Müdürleri Endeksleri (Purchasing Managers’ Indexes – PMI), ekonomik faaliyet koşullarının ölçümü konusunda gerek küresel piyasalar gerekse ekonomi basını tarafından yakından takip edilen göstergeler arasında yer almaktadır. Ekonomik faaliyet koşullarına ilişkin olarak ilgili ay içerisinde açıklanan ilk verilerden biri olması, resmi verilerden önce yayınlanması ve gerçekleşen verilerle gösterdiği korelasyon, PMI endekslerine önemli bir öncü gösterge niteliği kazandırmaktadır.

IHS Markit tarafından oluşturulan PMI endeksleri birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede imalat, hizmet, inşaat gibi sektörler için aylık raporlar biçiminde kamuoyuna açıklanmaktadır. Doğal olarak bu çalışmayı yapan başka firmalar da var. Endekslerin hesaplanması için yapılan ankette, katılımcı firmalara üretim, yeni siparişler, stok düzeyleri, istihdam, tedarikçi performansı ve fiyat eğilimleri gibi parametrelerin hangi yönde geliştiği sorulmaktadır.

PMI’ların 50’den büyük olması önceki aya kıyasla bir iyileşmeye ya da artışa işaret ederken 50’den küçük olması önceki aya göre kötüleşme ya da düşüş olarak değerlendirilmektedir. Endeksler, sektörlerin faaliyet konularındaki değişimin nicel büyüklüğünü değil de yönünü göstermesi açısından bir eğilim göstergesi özelliği taşımaktadır.

Türkiye’de bu endeksler İstanbul Sanayi Odası tarafından IHS Markit ile iş birliği kapsamında hazırlanıp her ay sanayicilerimiz ve kamuoyuyla paylaşılmaktadır.

PMI endeksleri hakkında bilgi sahip olduğumuza göre gelin beraberce başta Türkiye olmak üzere bazı önemli coğrafyalarda son aylardaki duruma bakalım.

PMI İmalat Sanayi Raporu

Türkiye: Haziran: 48,1, Temmuz: 46,9, Ağustos: 47,4, Eylül: 46,9, Ekim: 46,4 Kasım: 45,7.

ABD: Haziran: 52,7, Temmuz: 52,2, Ağustos: 51,5, Eylül: 52,0, Ekim: 50,4, Kasım: 47,4.

Çin: Haziran: 51,7, Temmuz: 50,4, Ağustos: 49,5, Eylül: 48,1, Ekim: 49,2, Kasım: 49,4.

Japonya: Haziran: 52,7, Temmuz: 52,1, Ağustos: 51,5, Eylül: 50,8, Ekim: 50,7, Kasım: 49,0.

AB: Haziran: 52,1, Temmuz: 49,8, Ağustos: 49,6, Eylül: 48,4, Ekim: 46,4, Kasım: 47,1.

Almanya: Haziran: 52,0, Temmuz: 49,3, Ağustos: 49,1, Eylül: 47,8, Ekim: 45,1, Kasım: 46,2.

B. Krallık: Haziran: 52,8, Temmuz: 52,1, Ağustos: 47,3, Eylül: 48,4, Ekim: 46,2, Kasım: 46,5.

Fransa: Haziran: 51,4, Temmuz: 49,5, Ağustos: 50,6, Eylül: 47,7, Ekim: 47,2, Kasım: 48,3.

Global: Haziran: 52,2, Temmuz: 51,1, Ağustos: 50,3, Eylül: 49,8, Ekim: 49,4, Kasım: 48,8.

Türkiye’de ekim ayında 46,4 olan manşet PMI kasımda 45,7’ye düşerek üst üste dokuzuncu ay eşik değer 50’nin altında kaldı.

Faaliyet koşullarında gözlenen bozulma, 2020 başlarında yaşanan ilk Covid-19 dalgasından bu yana görülen en belirgin düzeyde gerçekleşti.

Son PMI anketindeki en dikkat çekici gelişme, talebin hem iç hem de dış piyasalarda gösterdiği zayıflık oldu. Buna bağlı olarak toplam yeni siparişler ve yeni ihracat siparişleri son iki buçuk yılın en belirgin ivme kaybını sergiledi. Yeni ihracat siparişlerinde talep düşüşünün ana kaynağı olarak ABD ve Avrupa ön plana çıktı. Üretimdeki yavaşlama eğilimi on ikinci aya ulaştı.

Ham madde fiyatlarındaki yükseliş ve liradaki değer kaybı, maiyetlerin artmasında etkili olurken düşük girdi talebi ise enflasyonu sınırlayıcı etkide bulundu.

Dostlar, daha önce de belirttiğim gibi bunlar Emin’in takip ettiği ürünlerin ve piyasaların durumu. Ne piyasa analizi ne de sizlere nasıl hareket etmeniz gerektiği yönünde bir tavsiye. Herkesin öncelikleri, gözlemleri ve risk tercihleri farklıdır. Alım alışkanlıklarınıza ve alım yaptığınız yerlere göre sizin değerlendirmeleriniz çok daha farklı olabilir. Bakalım önümüzdeki aylarda ne gibi gelişmeler yaşayacağız.

Bu raporda düşen değerler kırmızı ile, yükselen değerler yeşil ile belirtilmiştir.

Sağlıklı kalın, mutlu kalın…