Ekonomi Postası Mayıs 2022

Günaydın Dostlar,

2022 yılının ilk beş ayını geride bıraktık. Gelin beraberce mayıs ayındaki gelişmelere bir göz atalım.

Türkiye’de, martta %61,14 olan yıllık tüketici enflasyonu, nisanda %69,97’ye yükseldi. Beklenti %68,00 olması yönündeydi. Bu aşamada, açıklanan resmi enflasyon Merkez Bankasının %14’lik politika faizinin çok üzerinde kaldı. Bir önceki aya göre açıklanan enflasyon da %7,25 oldu. Aylık enflasyonun %6,00 olması bekleniyordu. Geçen ayki değer %5,46 idi.

Martta %114,97 olan Üretici Fiyat Endeksi, nisanda yıllık %121,87 oldu. Bir önceki aya göre %7,67 oranında artış oldu. Geçen ayki artış %9,19 oranındaydı. Bu rakam 2001 yılından bu yana kaydedilen en yüksek yıllık üretici enflasyonu oldu.

Nisan ayında Türkiye’nin ihracatı geçtiğimiz yılın nisan ayına göre %24,6 oranında artarak 23,4 milyar dolara çıktı. Aynı dönemde ithalat ise %34,9 artarak 29,5 milyar dolar olarak gerçekleşti. Nisan ayında dış ticaret açığı bir önceki yılın aynı ayına göre %98,1 artarak 4,666 milyar dolardan 6,1 milyar dolara yükseldi.

Açıklanan rakamlara bakıldığında martta işsiz sayısı bir önceki aya göre 153 bin kişi artarak 3 milyon 894 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise %0,4 puan artarak %11,5 seviyesinde gerçekleşti. Bir önceki ay açıklanan oran %10,7 olarak belirtilmişti. İşsizlik rakamı, son üç ay içinde en az bir defa iş arama kanallarını kullanan ve on beş gün içinde işe başlamaya hazır olan insanları kapsar.

Merkezi yönetim bütçesi nisanda 50,2 milyar TL açık verdi. Mart ayında da 68,97 milyar TL açık vermişti. Nisan ayında bütçe gelirleri 164,1 milyar TL (Geçen ay 156,0 milyar TL), bütçe giderleri de 214,3 milyar TL (geçen ay 224,9 milyar TL) olarak gelişti. Faiz dışı bütçe giderleri 195,15 milyar TL ve faiz dışı açık ise 31,00 milyar TL olarak açıklandı.

TCMB’nin yayımladığı konut fiyat endeksine göre martta fiyatlar bir önceki yılın aynı dönemine göre %110,0 arttı. Aylık bazda artış ise %9,3 oldu. Endeks değerleri bir önceki yılın aynı ayına göre İstanbul, Ankara ve İzmir’de sırasıyla %122,0, %111,7 ve %105,9 oranlarında arttı. 2022 Mart’ta en yüksek yıllık değişim gösteren iller yüzde %139,6 ile Antalya, Burdur ve Isparta oldu. Bu illeri %129,6 ile Aydın, Denizli ve Muğla izledi.

Merkez Bankası 26 Mayıs’ta politika faizini %14’te sabit bıraktı. Piyasada genel beklenti de faizin sabit kalması yönündeydi.

23 Mayıs’ta Merkez Bankası mayıs ayına ilişkin piyasa katılımcıları anketini yayımladı. Ankete göre yıl sonu enflasyon beklentisi %57,92'ye, dolar/TL beklentisi ise 17,57'ye çıktı. 2022 yılı büyüme beklentisi %3,3 olarak açıklandı.

Türk-İş'in Mayıs 2022 açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasına göre, açlık sınırı 6 bin 17 TL ile mevcut asgari ücretin 1.764 TL üzerinde gerçekleşti. Yoksulluk sınırı ise 19 bin 602 TL oldu.

Amerika’da, tarım dışı istihdam nisanda 428 bin artışla beklentilerin üzerine çıktı. Ekonomistlerin beklentisi 391 bin artması yönündeydi. İstihdam artışı, ABD Merkez Bankasının parasal sıkıştırma takvimi ve doların seyri açısından önem taşıyor. Mart ayı tarım dışı istihdam artışı rakamı 431 bin olarak açıklanmıştı.

Nisan ayında işsizlik oranı %3,6 olarak açıklandı. 2022 Nisan için işsizliğin %3,5 olarak gerçekleşmesi bekleniyordu. Önceki ay işsizlik oranı %3,6 idi.

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), nisanda bir önceki yılın aynı dönemine göre %8,3 artışla ekonomistlerin beklentilerinin üzerinde gerçekleşti. Beklenti %8,1 olması yönündeydi. Mart enflasyonu %8,5 olmuştu. Aylık bazda bakıldığında ise bir önceki aya göre %0,3 artışla ekonomistlerin beklentisinin üzerine gerçekleşti. Beklenti %0,2 olması yönündeydi. Geçen ay %1,2 olmuştu.

Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), nisanda tahminlere paralel gerçekleşti. Açıklanan verilere göre ÜFE, nisanda aylık bazda %0,5 arttı ve yıllık %11,0 oldu. Beklentiler aylık %0,5, yıllık olarak da %10,7 artması yönündeydi. Geçen ay %11,2 oranında artmıştı.

Perakende satışlar nisan ayında aylık bazda yüzde %0,9 artarak tahminlere paralel gerçekleşti. Ekonomistlerin ortalama beklentisi %0,9 oranında artması yönündeydi. Mart ayında %0,5’lik bir artış yaşanmıştı ve beklenti %0,6 artması yönündeydi. Yıllık bazda %8,19 olarak açıklandı.

ABD Merkez Bankası (FED), faizi beklentilere paralel olarak 50 baz puan arttırdı. Böylece banka, yirmi iki yıl sonra ilk kez bu seviyede faiz artışı yapmış oldu ve fonlama faizi 0,75-1,00 aralığına yükselmiş oldu. Banka, üç yıl sonra ilk faiz artışını 16 Mart’ta 25 baz puanla yapmıştı.

FED 8,9 trilyon dolarlık bilançonun küçültülmesine 1 Haziran’da başlanacağını açıkladı. Banka, ilk etapta bilanço küçültmeye hazine kağıtlarında 30 milyar dolar ve ipotek destekli menkul kıymetlerde 17,5 milyar dolar ile başlanacağını belirtti.

Çin’de, TÜFE yıllık %2,1 olarak açıklandı. Beklenti de %1,8 seviyesindeydi. Önceki ay da %1,5 olarak açıklanmıştı. Aylık enflasyon için beklenti %0,2 olması yönündeydi ama gerçek rakam %0,4 gelerek beklentilerin üstüne çıktı. Geçen ay %0,6 olmuştu.

Almanya’da TÜFE yıllık %7,4 olarak açıklandı. Beklenti de %7,4 olması yönündeydi. Önceki ay da %7,3 olarak açıklanmıştı. Aylık enflasyon %0,8 olarak açıklandı. Beklenti de %0,8 olması yönündeydi. Geçen ay da oran %2,5 olmuştu.

Rusya’da, TÜFE yıllık %17,8 olarak açıklandı. Beklenti %16,9 olması yönündeydi. Geçen ay %16,7 olmuştu.

Süpermarket Alışverişi

Geçen sene 51 süpermarket ürününü takip ederken bu sene bu rakamı 66’ya çıkardık. Sizlerden gelen öneriler ve daha geniş bir yelpazeyi kapsamak arzusu bu kararda etkili oldu.

Benim aldığım ürünlerin fiyatları, benim aldığım süpermarkette mayıs ayında geçen aya göre %7,81 oranında arttı. Geçen ay da %3,49 oranında arttığını düşünürsek iki ayın toplam artışı %11,57 oldu. 2021 Mayıs ayında %3,01 oranında bir düşüş olmuştu. Bu artışla beraber Aralık 2021’den beri toplam artış oranı da %34,66 oldu. Bu hızla gidersek (inşallah olmaz) yılı %83,19 gibi bir süpermarket enflasyonu ile kapatırız. Hatırlayacağınız gibi geçen sene toplam süpermarket enflasyonu %49,31 idi.

Geçen aya göre fiyatı en çok artan ürün grubu %18,24 ile kişisel bakım ve kozmetik oldu. Fiyatı en çok azalan grup da %14,66 ile meyve ve sebze oldu. Yaz meyvelerinin ve sebzelerinin marketlere gelmeye başlaması fiyatların düşmesine neden oldu.

Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artan ürün grubu %56,25 ile et tavuk balık grubu oldu. Yılbaşından beri fiyatı azalan herhangi bir grup yok.

Geçen aya göre fiyatı en fazla artan ürünler: Limon: %51,39, Duş Jeli: %48,57, Macar Salamıi: %38,02, Toz Şeker: %36,18, Şampuan: %33,38.

Geçen aya göre fiyatı en fazla düşen ürünler: Patlıcan: %52,41, Dolmalık Biber: %49,21, Hıyar: %38,88, Kabak: %32,11, Atom Salata: %27,75.

Aralık 2021’e göre fiyatı en fazla artan ürünler: Toz Şeker: %205,73, Kuru Soğan: %200,98, Limon: %140,83, Su (pet şişe): %116,67, Patates: %111,42.

Aralık 2021’e göre fiyatı en fazla düşen ürünler: Hıyar: %11,68, Patlıcan: %11,43, Çiğ Badem: %1,77, Yüzey Temizleyici: %0,26. Yılbaşına göre fiyatı düşmüş olan sadece dört ürün var.

Peki, bu artışlar ve indirimler bu ay en çok hangi günlerde olmuş? Artışlar en çok cumartesi (%24,19) ve salı günlerinde olmuş (%22,58). İndirimler de en çok perşembe (%35,71) ve cumartesi günlerinde olmuş (%21,43).

Ocak ayında, takip ettiğim 66 süpermarket ürününden sadece altı tanesinin fiyatı hiç değişmemişti. Bu rakam şubat ayında bire inmişti, mart ayında fiyatı artmayan hiçbir ürün kalmadı.

İndirimler (geçen seneki oranlarda olmasa da) süpermarketlerde bütün hızıyla devam ediyor. Her gün bir şeyler indirimde oluyor. Biraz takip ederseniz uygun fiyatlarla alışveriş yapabilirsiniz.

Restoranlar

Bu sene raporumuza eklediğimiz yeni bölümlerden bir tanesi de restoranlar. Genelde gittiğimiz ve/veya sipariş verdiğimiz belli restoranlardaki yemekleri takip etmeye başladım.

Geçen aya göre benim takip ettiğim restoranlarda ve yemeklerde fiyatlar %5,23 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış da %29,49 oldu. Bu hızla gittiğimiz takdirde yılın sonundaki restoran enflasyonu %70,77 olacak.

Geçen aya göre fiyatı en çok artan ürün pizza oldu. Artış oranı %19,13.

Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artan ürün de %71,43 ile karabuğdaylı fit poğaça oldu. Bu ürün piyasadaki en meşhur kahvecide satılıyor.

Geçen aya ve yılbaşına göre fiyatı en çok düşen ürünleri de yazacaktım ama fiyatı düşen bir ürün yok.

Damacana

Damacana fiyatlarına aralık ayının son haftasında %20,51 oranında zam yapılmıştı. 14 Şubat’ta %7,0’lik KDV indirimi fiyatlara yansıdı. 3 Mart’ta %20,56 oranında zam yapıldı. 29 Mart’ta %18,87 oranında bir zam daha yapıldı. Mayıs ayında fiyatlarda bir değişiklik olmadı.

Toplamda da Aralık 2021’ye göre damacana fiyatı %59,43 oranında arttı.

Damacana siparişlerinizi akıllı telefonlar üzerindeki aplikasyonlar üzerinden vermenizi şiddetle tavsiye ederim. Hemen hemen her markanın kendi aplikasyonu var. Uygulamayı telefonunuza indirip siparişlerinizi buradan vermezseniz bayilerin belirlediği fiyatlardan ödeme yapmak zorunda kalabilirsiniz.

Şeker

Mayıs ayında, şeker fiyatı Nisan 2022 fiyatlarına göre dünya borsalarında %0,34 (USD) oranında azaldı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış da %8,79 olarak hesap edildi.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 576,20 USD (13 Nisan 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 480,00 USD (15 Şubat 2022)

Mayıs 2021’den beri Londra Borsasında şeker fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %19,12 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Türk Şeker 31 Mart’ta şeker fiyatına %30,87 oranında zam yaptı ve 1 kg şeker fiyatı 7,80 TL oldu. Bu fiyata KDV de dahildir.

Süpermarket raflarındaki şeker fiyatı geçen aya göre %36,18 oranında arttı.

Toplamda da Aralık 2021’ye göre marketlerde şeker fiyatı %205,73 oranında artmış oldu.

Kahve - Kakao

Kahve fiyatları, mayıs ayında Nisan 2022 fiyatlarına göre dünya borsalarında %3,38 (USD) oranında azaldı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam azalış da %7,08 olarak hesap edildi.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 258,35 USD (09 Şubat 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 203,80 USD (10 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri Amerika Borsasında kahve fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %45,73 oranında artmış olduğunu görüyoruz. Mayıs 2020’den beri %108,57

Süpermarket raflarındaki kahve fiyatlarında mayıs ayında geçen aya göre %7,86 oranında arttı.

Toplamda da Aralık 2021’ye göre marketlerde kahve fiyatı %19,25 oranında arttı.

Kakao fiyatı mayıs ayında Nisan 2022 fiyatlarına göre dünya borsalarında %2,27 (GBP) oranında azaldı. Böylece yılbaşından beri toplam artış %7,30 olarak hesap edildi.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 1.807,00 GBP (10 Şubat 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 1.634,00 GBP (12 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri Londra Borsası’nda kakao fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %5,24 oranında artmış olduğunu görüyoruz. Mayıs 2020’den beri %13,14.

Süpermarket raflarındaki kakao fiyatları geçen aya göre değişmedi.

Toplamda da Aralık 2021’ye göre marketlerde kakao fiyatı %83,22 oranında arttı.

Hububat

Bugüne kadar hububatın dünya borsalarındaki fiyatı bizi hiç ilgilendirmiyordu. Kimsenin ürününe ihtiyacımız yoktu ama son yıllarda o kadar çok ithalat yapar olduk ki mecburen bunları da daha kapsamlı takip eder olduk. Chicago Borsasında hububat ürünleri kile (bushel) olarak takip ediliyor.

Buğday fiyatı, mayıs ayında Nisan 2022’ye göre dünya borsalarında %7,32 (USD) oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış da %44,81 olarak hesap edildi.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 14,2525 USD (07 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 7,4150 USD (14 Ocak 2022)

Mayıs 2021’den beri Amerika Borsasında buğday fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %60,85 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Mısır fiyatı, mayıs ayında Nisan 2022’ye göre dünya borsalarında %0,51 (USD) oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış da %32,86 olarak hesap edildi.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 8,1825 USD (29 Nisan 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 5,8750 USD (13 Ocak 2022)

Mayıs 2021’den beri Amerika Borsasında mısır fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %12,80 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Yulaf fiyatı, mayıs ayında Nisan 2022 fiyatlarına göre dünya borsalarında %16,17 (USD) oranında azaldı. Böylece yılbaşından beri toplam düşüş %11,24 olarak hesap edildi.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 8,0700 USD (12 Nisan 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 5,5075 USD (10 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri Amerika Borsası’nda yulaf fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %64,33 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Yumurta

Nisan ayında yumurta fiyatları Mart 2022’ye göre Başmakçı Borsası’nda %1,19 oranında artmıştı. Mayıs ayında fiyatlar %13,59 oranında düştü.

Başmakçı, Türkiye’de yumurta fiyatlarını belirleyen önemli borsalardan biridir. Toplamda da Aralık 2021’ye göre yumurta fiyatları 3,91 oranında artmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 1,31 TL (28 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 1,00 TL (24 Ocak 2022)

Mayıs 2021 ile mukayese ettiğimizde yumurta fiyatının %105,92 oranında artmış olduğunu görüyoruz. Mayıs 2020’ye göre artış %178,47.

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Yumurta fiyatı raflarda geçen aya göre %3,02 oranında azaldı.

Toplamda da Aralık 2021’ye göre marketlerde yumurta fiyatı %8,16 oranında arttı.

Süt

Hatırlayacağınız gibi, 8 Aralık 2021 tarihinde çiğ süt fiyatları %46,88 oranında artmıştı. Ocak, şubat ve mart aylarında başka bir değişiklik olmadı. 1 Nisan’da %21,28 oranında, 15 Mayıs’ta da %31,58 oranında iki zam daha yapıldı.

Geçen aya göre süt fiyatları (yapılan zamla beraber) %17,32 oranında arttı. Böylece Aralık 2021 ile mukayese ettiğimizde toplamda %53,33 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Mayıs 2021’den beri süt fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %130,59 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

İçki - Sigara

Mayıs ayının ilk haftasında sigara fiyatlarına bir kere daha zam yapıldı. Herkesin çok içtiği “M” sigarasının fiyatı 29,00 TL, diğer üreticinin “W” marka sigarasının fiyatı 27,00 TL, “K” sigarası 27,00 TL, İstanbul ve Ankara’nın semti “M” 26,00 TL, “Dvdf” da 29,00 TL oldu. Toplamda da aylık bazda geçen aya göre %6,40 oranında artış oldu. Aralık 2021’den beri toplam artış %43,22.

Mayıs ayı içinde benim takip ettiğim alkollü içecek fiyatlarında bir değişiklik olmadı.

Evdeki Dostlarımız

Evdeki kedi, bu raporda olmadığını duyunca çok sinirlendi; zar zor sakinleştirdik. Dostlarımızdan da bu yönde çok talep olunca evdeki dostlarımızın alımlarını da raporumuza eklemek şart oldu. O zaman gelin, benim takip ettiğim ürünlere kısaca bir bakalım.

Kedi maması fiyatları, mayıs ayında bir önceki aya göre %11,09 oranında arttı. Bu artışla beraber 2021 Aralık’tan beri %18,24 oranında artmış oldu.

Kedi kumu fiyatları, mayıs ayında bir önceki aya göre %11,55 oranında arttı. Bu artışla beraber Aralık 2021’den beri %6,25 oranında artmış oldu.

Köpek maması fiyatları, mayıs ayında bir önceki aya göre %19,46 oranında arttı. Bu artışla beraber Aralık 2021’den beri %25,97 oranında artmış oldu.

Giyim ve Ayakkabı

Enflasyon raporuna bu sene giyim ve ayakkabı bölümü ekledik ve dış giyim ve iç giyim olarak birçok ürünü takip etmeye başladık.

Giyim ve ayakkabı fiyatları, benim takip ettiğim ürünlerde mayıs ayında Nisan 2022’ye göre %5,73 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %14,74 oldu.

Geçen aya göre fiyatı en çok artan ürün %87,49 ile kadın pantolon oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artan ürün de %122,29 ile erkek fanila oldu.

Geçen aya göre fiyatı en çok düşen ürün %12,03 ile kadın atlet oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı en çok azalan ürün de %36,38 ile kadın tişört oldu.

Doğalgaz – Elektrik - Su

Doğalgaz fiyatlarına (konutlarda kullanılan) 1 Ocak 2022 itibarıyla %25 oranında zam yapılmıştı. 31 Mart 2022’de konutlarda kullanılan doğalgaz fiyatlarına %35, elektrik üretiminde kullanılan doğalgaza %44,3, elektrik üretimi dışında sanayide kullanılan doğalgaza ise %50 oranında zam yapıldı.

Yapılan zammın çok küçük bir kısmı nisan ayına yansıdığı için benim faturam nisan ayında %4,82 oranında artmıştı. Bu ay faturamda %24,78 oranında artış oldu ve yıllık toplam artış %67,58 oldu.

Elektrik fiyatlarına 01 Ocak’ta birinci kademe kullanım için %50,00, ikinci kademe kullanım için %125,00 oranında zam yapılmıştı. 1 Mart itibarı ile düşük tarife sınırı bir kez daha yükseltildi ve 240 kilovatsaat oldu. Ayrıca tarımsal sulama ve meskenler için KDV oranı %8,0’e düşürüldü. Benim faturamdaki birim fiyat geçen aya göre %6,49 oranında azaldı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %64,17 oldu.

Su 5 Nisan’da su fiyatlarına zam yapıldı. Su fiyatı kullandığınız miktara çok bağlı. 15 m³’e kadar olan kullanımlarda birim fiyat 8,33 TL/m³, 15 m³’ün üstündeki kullanımlar için birim fiyat 12,51 TL/m³. Gördüğünüz gibi arada çok fark var. Bu fiyatın üzerine KDV ve ÇTV eklendiğini de ayrıca belirteyim. ÇTV de kullandığınız m³ başına 0,68 TL olarak hesap edilmektedir. Benim faturamdaki birim fiyat mayıs ayında %28,27 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %22,16 oldu.

Hem faturamızı kontrol altında tutabilmek hem de dünyamızda gittikçe azalan su kaynaklarını korumak için suyu çok hesaplı kullanmalıyız.

Ham Petrol

Petrol fiyatları; Çin’deki kısıtlamaların yavaş yavaş kaldırılması, başta Amerika olmak üzere bütün dünyada seyahat sezonunun başlaması, ABD’deki petrol stoklarının iki hafta arka arkaya beklenenden daha çok azalması ve Avrupa Birliği’nin Rusya’dan petrol ithalatını büyük ölçüde azaltmak konusunda mutabakat sağlaması gibi nedenlerle mayıs ayını artışla kapattı.

Brent petrol fiyatı (USD), mayıs ayında bir önceki aya göre %5,23 oranında arttı. Bu artışla beraber Aralık 2021’den beri toplam artış %50,06 oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 127,98 USD (08 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 77,78 USD (01 Ocak 2022)

Mayıs 2021’den beri Brent petrol fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %63,90 oranında artmış olduğunu görüyoruz. Mayıs 2020’den beri %246,14.

Dolar - Euro

Mayıs ayında dolar endeksi bir önceki aya göre %2,54 oranında değer kazandı. Bu artışla beraber Aralık 2021’ye göre toplamda %7,26 oranında değer kazanmış oldu.

ABD 10 yıllık tahvil faizleri FED’in faiz artırımlarının devem edeceği beklentisiyle yükselişini sürdürdü.

10 yıllık tahvil faizi geçen aya göre %5,66 oranında değer kazandı. Bu artışla beraber Aralık 2021’ye göre toplamda %99,32 oranında değer kazanmış oldu.

Dolar; döviz arzı artmazken döviz talebinin artması, artan yüksek seviyeli ekonomik riskler, Türkiye CDS piriminin 700’ün üzerinde seyrederek Türkiye’yi dünyanın en riskli ülkelerinden biri yapması, TL’ye verilen düşük faizde kalmaktansa dövize geçmenin yine de daha iyi olduğu görüşleri ve sürekli ekside kalan döviz rezervleri gibi nedenlerle mayıs ayını artışla kapattı.

Mayıs ayında geçen aya göre %5,77 oranında değer kazandı. Bu artışla beraber Aralık 2021’ye göre toplamda %14,02 oranında değer kazanmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 16,3975 TL (27 Mayıs 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 13,2110 TL (05 Ocak 2022)

Mayıs 2021’de dolara yatırım yapmış olsaydınız Mayıs 2022’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %86,30. Mayıs 2020’ye göre %124,21.

Euro/USD paritesi mayıs ayında geçen aya göre %2,21 oranında azaldı. Bu azalışla beraber Aralık 2021’den beri toplamda %6,44 oranında azalmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 1,1453 USD (13 Ocak 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 1,0379 USD (12 Mayıs 2022)

Euro geçen aya göre %3,04 oranında değer kazandı. Bu artışla beraber Aralık 2021’ye göre toplamda %6,62 oranında değer kazandı.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 17,6336 TL (31 Mayıs 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 14,9170 TL (05 Ocak 2022)

Mayıs 2021’de euroya yatırım yapmış olsaydınız Mayıs 2022’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %62,13. Mayıs 2020’ye göre %118,31.

Kredi Risk Primi (CDS)

Kredi risk primi, (Credit Default Swap - CDS) alınan bir kredinin geri ödenmeme riskini tespit etmek ve bu riske karşı kredinin sigortalanması için kullanılan değerdir. Faiz doğası itibarıyla alacaklının geri ödememe riskini içeren bir risk primidir. Kredi risk primi ise bu riskin sistemli bir şekilde finansal enstrümana dönüştürülmüş ve sayısal olarak ifade edilmiş halidir. Alacaklı, kredinin olası geri ödenmeme riskine karşı verdiği borcu sigorta eder. Bu sigorta işlemi ve sigorta için belirlenen bedel ise kredi risk primine tekabül eder. Bu prim bir ülkeye olan finansal güven baz alınarak serbest piyasa tarafından belirlenir. Kredileri sigortalayanlar finansal güveni oluşturan parametrelere göre geri ödememe riskini ve riski satın almaya razı oldukları primin değerini belirlemeye çalışır. Kredi risk primi ifade edilirken her %1 faiz oranı 100 baz puana tekabül eder. Kredi risk priminin 100 olması durumda borç için beklenen risk faiz oranının %1 olduğu varsayılır.

Türkiye beş yıllık tahvil CDS geçen aya göre %17,24 oranında değer kazandı. Bu artışla beraber Aralık 2021’ye göre toplamda %25,97 oranında değer kazandı.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 729,96 (26 Mayıs 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 509,51 (11 Şubat 2022)

Mayıs 2021 ile mukayese ettiğimizde %70,33 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Altın - Gümüş - Platin

Gram altın fiyatları mayıs ayında geçen aya göre %1,32 oranında değer kazandı. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %19,47 oranında değer kazanmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 975,950 TL (30 Mayıs 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 759,551 TL (03 Ocak 2022)

Mayıs 2021’de altına yatırım yapmış olsaydınız Mayıs 2022’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %85,98. Mayıs 2020’ye göre %142,46.

Ons altın fiyatı, ABD Merkez Bankasının (FED) daha agresif parasal sıkışmaya gidebileceği düşünceleriyle mayıs ayını düşüşle tamamladı. Ayın ilk yarısında 1.808 USD seviyesine gerileyerek 7 Şubat tarihinden beri en düşük seviyeyi gördü.

Ons altın mayıs ayında geçen aya göre %4,36 oranında değer kaybetti. Şu anda Aralık 2021’ye göre %3,39 oranında değer kazanmış durumda.

Mayıs 2021’den bu aya kadar %0,10 oranında değer kazandı. Mayıs 2020’ye göre %5,97.

Mayıs ayında altının gümüşe oranı %7,97 oranında artarak 84,791 olarak gerçekleşti.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 88,172 (12 Mayıs 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 74,442 (20 Ocak 2022)

Gümüş

Gram gümüş fiyatları mayıs ayında geçen aya göre %5,55 oranında değer kaybetti. Toplamda Aralık 2021’den beri %12,93 oranında değer kazanmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 12,3513 TL (10 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 9,5952 TL (31 Ocak 2022)

Mayıs 2021’de gümüşe yatırım yapmış olsaydınız Mayıs 2022’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %48,56. Mayıs 2020’ye göre %203,72.

Ons gümüş fiyatı, nisan ayı başında 24,00 USD gerilemesinin ardından yeniden yönünü yukarı çevirip sekiz işlem gününü kazançla kapatsa da nisan ve mayıs aylarını düşüş ile kapattı.

Mayıs ayında geçen aya göre %11,47 oranında değer kaybetti. Bu düşüşle beraber toplamda Aralık 2021’den beri %2,81 oranında değer kaybetmiş oldu.

Mayıs 2021’den bu aya kadar %20,51 oranında değer kaybetti. Mayıs 2020’ye göre %30,96.

Platin fiyatları, mayıs ayında geçen aya göre %4,99 oranında değer kazandı. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %17,10 oranında değer kazanmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 541,99 TL (08 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 403,70 TL (03 Ocak 2022)

Ons platin mayıs ayında geçen aya göre %2,01 oranında değer kaybetti. Bu düşüşle beraber toplamda Aralık 2021’den beri %8,47 oranında değer kaybetmiş oldu.

Mayıs 2021’den bu aya kadar %22,15 oranında değer kaybetti.

Metaller

Metal fiyatları Londra Metal Borsası tarafından açıklanıyor ve dünyanın her yerinde Amerikan doları üzerinden işlem görüyor.

Alüminyum

Alüminyum fiyatı, Çin’deki Covid-19 karantinaları ve ABD’deki agresif faiz artışları beklentilerinin küresel ekonomiyi yavaşlatacağı endişeleriyle iki ay arka arkaya düşüş yaşadı.

Mayıs ayında alüminyum fiyatı geçen aya göre %13,47 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %4,92 oranında değer kazanmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 3.983,50 USD (07 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 2.676,00 USD (10 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri alüminyum fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %16,57 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Alüminyum Alaşım mayıs ayında geçen aya göre %24,38 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %14,72 oranında değer kaybetmiş oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 2.884,00 USD (10 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 1.590,00 USD (17 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri alüminyum alaşım fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %5,27 oranında azalmış olduğunu görüyoruz.

Kurşun mayıs ayında geçen aya göre %10,70 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %6,51 oranında değer kaybetmiş oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 2.511,00 USD (07 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 2.032,00 USD (19 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri kurşun fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %1,56 oranında azalmış olduğunu görüyoruz.

Çinko mayıs ayında geçen aya göre %13,72 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %10,47 oranında değer kazanmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 4.528,00 USD (19 Nisan 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 3.498,00 USD (13 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri çinko fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %27,28 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Bakır fiyatları mayıs ayında geçen aya göre %8,02 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %1,70 oranında değer kaybetmiş oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 10.729,00 USD (07 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 9.018,00 USD (12 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri bakır fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %7,70 oranında azalmış olduğunu görüyoruz.

Nikel, mayıs ayında geçen aya göre %15,00 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %40,93 oranında değer kazanmış oldu. Bir takım finansal ve açığa satma kaynaklı sorunlar, nikel fiyatlarının kontrolden çıkmasına neden oldu. LME defalarca müdahale etmek zorunda kaldı.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 48.241,00 USD (10 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 20.470,00 USD (06 Ocak 2022)

Mayıs 2021’den beri nikel fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %60,88 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Kalay fiyatları geçen aya göre %16,08 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %8,68 oranında değer kaybetmiş oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 50.000,00 USD (08 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 33.675.00 USD (26 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri kalay fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %11,22 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Hasır Çelik mayıs ayında geçen aya göre %12,82 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %17,58 oranında değer kazanmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 950,00 USD (09 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 689,00 USD (04 Ocak 2022)

Mayıs 2021’den beri hasır çelik fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %11,32 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Demir cevheri fiyatları mayıs ayında geçen aya göre %12,92 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %24,37 oranında değer kazanmış oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 161,84 USD (04 Nisan 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 112,50 USD (01 Ocak 2022)

Mayıs 2021’den beri demir cevheri fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %34,02 oranında azalmış olduğunu görüyoruz.

Kereste

Amerika kereste (lumber) fiyatı mayıs ayında geçen aya göre %13,42 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2021’den beri %20,32 oranında değer kaybetmiş oldu.

2022 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 1.464,40 USD (03 Mart 2022)

2022 yılı içerisindeki en düşük değeri: 651,80 USD (25 Mayıs 2022)

Mayıs 2021’den beri kereste fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %44,16 oranında azalmış olduğunu görüyoruz.

Benzin - Motorin - Otogaz

Benzin fiyatları mayıs ayında Nisan 2022’ye göre %15,84 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’e göre toplam artış %105,54 oldu. Mayıs 2021’den beri benzin fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %200,94 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Mazot fiyatları mayıs ayında bir önceki aya göre %4,20 oranında arttı. Aralık 2021’ye göre toplam artış %111,12 oldu. Mayıs 2021’den beri mazot fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %231,87 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Otogaz fiyatları, mayıs ayında bir önceki aya göre %3,84 oranında azaldı. Aralık 2021’ye göre toplam artış %34,86 oldu. Mayıs 2021’den beri otogaz fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %169,22 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Ulaştırma

Takip ettiğim güzergahlarda nasıl bir değişim olduğuna kısaca bakalım.

Ulaştırma fiyatları mayıs ayında Nisan 2022’ye göre %5,58 oranında arttı. Aralık 2021 ile mukayese ettiğimizde %76,92 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Uçak fiyatları geçen aya göre %5,66 oranında arttı. Aralık 2021’den beri toplam artış %77,34 oldu.

Yüksek Hızlı Tren fiyatlarına ocak ayında %20,0, mart ayında %10,0, nisan ayında da %15,0 zam yapılmıştı. Mayıs ayında başka bir gelişme olmadı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %53,07 oldu.

Otobüs biletleri benim takip ettiğim güzergahlarda geçen aya göre %1,39 oranında azaldı. Yılbaşından beri toplam artış %68,48 oldu.

Metro ve Marmaray fiyatlarında (Ankara ve İstanbul) mayıs ayında bir değişiklik olmadı. Bu ücretlerin mayıs ayında İstanbul ve Ankara’da geçen aya göre %4,30 oranında arttığını görüyoruz. Aralık 2021’e göre artış %94,64.

Taksi ücretlerine İstanbul’da %40,00 oranında zam yapıldı.  Açılış ücreti 7,00 TL’den 9,80 TL’ye, kısa mesafe 20,00 TL’den 28,00 TL’ye, kilometre başına ödenen ücret de 4,45 TL’den 6,30 TL’ye çıkarıldı. Bu fiyatlar sarı taksiler için geçerli. Turkuaz rengi olanlar daha pahalı.

İzmir’de 5 Mayıs’tan itibaren geçerli olmak üzere toplu ulaşıma zam geldi. Yeni tarifeyle tam bilet 7,10 TL, öğrenci bileti de 2,40 TL’ye yükseldi.

Oteller

Benim takip ettiğim otel fiyatları mayıs ayında geçen aya göre %39,90 oranında arttı. Böylece fiyatlar Aralık 2021’e göre %67,66 oranında artmış oldu.

Mayıs ayında geçen aya göre en büyük artış gösteren iller/ilçeler %140,27 ile Gaziantep ve %66,10 ile Antalya oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artanlar da Mersin %133,22 ve Bodrum %114,90 oldu.

Mayıs ayında geçen aya göre en büyük düşüş gösteren iller %10,03 ile Samsun ve %0,57 ile Konya oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı düşen il/ilçe yok.

Bu Ay Açıklanan Diğer Güncellemeler

Ankara’da 6 Mayıs’tan itibaren geçerli olmak üzere 200 gram ekmek fiyatı 2,75 TL’den 3,00 TL’ye çıktı.

Tüketici Güven Endeksi

Tüketici Güven Endeksi, tüketicilerin kişisel mali durumları ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ve gelecek dönem beklentileri ile yakın gelecekteki harcama ve tasarruf eğilimlerini ölçmeyi amaçlayan bir göstergedir. Tüketici Eğilim Anketi yapılarak belirlenir. Genelde her ayın son haftasında açıklanır.

Endeks en düşük 0 en yüksek 200 değerleri alabilir. Endeksin 100’den yüksek olması tüketici güveninde iyimser durum, 100’den küçük olması da tüketici güveninde kötümser durum olduğunu gösterir.

Takip etmeyen dostlarımız için böyle kısacık bir açıklama yaptıktan sonra bakalım Türkiye’de mayıs ayında durum nasıl?

TUİK verilerine göre tüketici güven endeksi mayıs ayında bir önceki aya göre %0,4 oranında artarak 67,6 seviyesine çıktı. Nisan ayında 67,3 olmuştu.

Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi nisan ayında 63,9 iken, mayıs ayında %4,0 artarak 66,5 oldu.

Gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi endeksi de nisan ayında 67,3 iken mayıs ayında %1,5 oranında azalarak 66,3 oldu. Gördüğünüz gibi endeks halen çok düşük bir değerde.

Endeksin 100’den küçük olması kötümser bir duruma işaret ediyor. 

Satınalma Müdürleri Endeksleri (PMI)

Satınalma Müdürleri Endeksleri (Purchasing Managers’ Indexes – PMI), ekonomik faaliyet koşullarının ölçümü konusunda gerek küresel piyasalar gerekse ekonomi basını tarafından yakından takip edilen göstergeler arasında yer almaktadır. Ekonomik faaliyet koşullarına ilişkin olarak ilgili ay içerisinde açıklanan ilk verilerden biri olması, resmi verilerden önce yayınlanması ve gerçekleşen verilerle gösterdiği korelasyon, PMI endekslerine önemli bir öncü gösterge niteliği kazandırmaktadır.

IHS Markit tarafından oluşturulan PMI endeksleri birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede imalat, hizmet, inşaat gibi sektörler için aylık raporlar biçiminde kamuoyuna açıklanmaktadır. Doğal olarak bu çalışmayı yapan başka firmalar da var. Endekslerin hesaplanması için yapılan ankette, katılımcı firmalara üretim, yeni siparişler, stok düzeyleri, istihdam, tedarikçi performansı ve fiyat eğilimleri gibi parametrelerin hangi yönde geliştiği sorulmaktadır.

PMI’ların 50’den büyük olması önceki aya kıyasla bir iyileşmeye ya da artışa işaret ederken 50’den küçük olması önceki aya göre kötüleşme ya da düşüş olarak değerlendirilmektedir. Endeksler, sektörlerin faaliyet konularındaki değişimin nicel büyüklüğünü değil de yönünü göstermesi açısından bir eğilim göstergesi özelliği taşımaktadır.

Türkiye’de bu endeksler İstanbul Sanayi Odası tarafından IHS Markit ile işbirliği kapsamında hazırlanıp her ay sanayicilerimiz ve kamuoyuyla paylaşılmaktadır.

PMI endeksleri hakkında bilgi sahip olduğumuza göre gelin beraberce başta Türkiye olmak üzere bazı önemli coğrafyalarda son aylardaki duruma bakalım.

PMI İmalat Sanayi Raporu

Türkiye: Aralık: 52,1, Ocak: 50,5, Şubat: 50,4, Mart: 49,4 Nisan: 49,2, Mayıs: 49,2.

ABD: Aralık: 57,7, Ocak: 55,5, Şubat: 57,3, Mart: 58,8, Nisan: 59,2, Mayıs: 57,0.

AB: Aralık: 58,0, Ocak: 58,7, Şubat: 58,2, Mart: 56,5, Nisan: 55,5, Mayıs: 54,6.

Almanya: Aralık: 57,4, Ocak: 59,8, Şubat: 58,4, Mart: 56,9, Nisan: 54,6, Mayıs: 54,8.

Fransa: Aralık: 55,6, Ocak: 55,5, Şubat: 57,2, Mart: 54,7, Nisan: 55,7, Mayıs: 54,6.

Çin: Aralık: 50,9, Ocak: 49,1, Şubat: 50,4, Mart: 48,1, Nisan: 46,0, Mayıs: 48,1.

Japonya: Aralık: 54,3, Ocak: 55,4, Şubat: 52,7, Mart: 54,1, Nisan: 53,5, Mayıs: 53,3.

Global: Aralık: 54,3, Ocak: 53,2, Şubat: 53,6, Mart: 53,0, Nisan: 52,2, Mayıs: 52,4.

Türkiye’de nisan ayında 49,2 olan manşet PMI mayısta da 49,2 olarak açıklandı. Böylece endeks son on iki ayda üçünce kez eşik değer 50,0’ın altında kaydedildi.

Talepte devam eden durağan seyir, mayıs ayında hem üretim hem de yeni siparişlerin ivme kaybetmesine neden oldu. Öylece, yavaşlama eğilimi üretimde altı aya, yeni siparişlerde sekiz aya ulaştı. Diğer yandan her iki göstergede de azalışın hız kesmesi göreli bir iyileşme anlamına geldi. Bu arada yeni ihracat siparişlerinde son iki yılın en hızlı düşüşü yaşanırken bazı firmalar Avrupa’daki ekonomik yavaşlamaya dikkat çekti.

Dostlar, daha önce de belirttiğim gibi bunlar Emin’in takip ettiği ürünlerin ve piyasaların durumu. Ne piyasa analizi ne de sizlere nasıl hareket etmeniz gerektiği yönünde bir tavsiye. Herkesin öncelikleri, gözlemleri ve risk tercihleri farklıdır. Alım alışkanlıklarınıza ve alım yaptığınız yerlere göre sizin değerlendirmeleriniz çok daha farklı olabilir. Bakalım önümüzdeki aylarda ne gibi gelişmeler yaşayacağız.

Sağlıklı kalın, mutlu kalın…