Ekonomi Postası Ekim 2022

Günaydın Dostlar,

2022 yılının ilk on ayını geride bıraktık. Gelin beraberce ekim ayındaki gelişmelere bir göz atalım.

Türkiye’de, ağustosta %80,21 olan yıllık tüketici enflasyonu, eylülde %83,45’e yükseldi. Beklenti %84,63 olması yönündeydi. Açıklanan rakam son 24 yılın en yüksek enflasyon seviyesi. Bu aşamada, açıklanan resmi enflasyon Merkez Bankasının %10,5’lik politika faizinin çok üzerinde kaldı. Aylık enflasyon da %3,08 oldu. Aylık enflasyonun %3,80 olması bekleniyordu. Ağustos ayında %1,46 idi.

Ağustosta %143,75 olan Üretici Fiyat Endeksi, eylülde yıllık %151,50 oldu. Aylık enflasyon da 4,78 oldu. Ağustos ayında %2,41 idi.

Eylül ayında Türkiye’nin ihracatı geçtiğimiz yılın aynı ayına göre %9,2 oranında artarak 22,612 milyar dolara çıktı. Aynı dönemde ithalat ise %38,1 artarak 32,208 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracatın ithalatı karşılama oranı %70,2 olarak açıklandı. Ocak-eylül döneminde ihracat %17,0 artarak 188,152 milyar dolara çıktı. Aynı dönemde ithalat ise %40,4 artarak 271,249 milyar dolar oldu. Bu dönem için ihracatın ithalatı karşılama oranı %69,4.

Açıklanan rakamlara bakıldığında ağustosta işsiz sayısı bir önceki aya göre 100 bin kişi azalarak 3 milyon 312 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise %0,4 puan azalarak %9,6 seviyesinde gerçekleşti. Bir önceki ay açıklanan oran %10,1 olarak belirtilmişti. İşsizlik rakamı, son üç ay içinde en az bir defa iş arama kanallarını kullanan ve on beş gün içinde işe başlamaya hazır olan insanları kapsar.

Merkezi yönetim bütçesi eylülde 78,6 milyar TL açık verdi. 78,6 milyar TL’lik açık, 2022 yılının en yüksek aylık bütçe açığı olarak kayıtlara geçti. Ağustos ayında 3,586 milyar TL fazla vermişti. Eylül ayında bütçe gelirleri 206,9 milyar TL (Geçen ay 305,930 milyar TL), bütçe giderleri de 285,6 milyar TL (geçen ay 302,343 milyar TL) olarak gelişti. Eylül'de faiz harcamaları 33,1 milyar TL olarak kaydedildi ve faiz dışı açık ise 45,5 milyar TL olarak açıklandı.

TCMB’nin yayımladığı konut fiyat endeksine göre ağustosta fiyatlar bir önceki yılın aynı dönemine göre %184,6 arttı. Temmuzda artış %173,9 olmuştu. Aylık bazda artış ise %8,00 oldu. Endeks değerleri bir önceki yılın aynı ayına göre İstanbul, Ankara ve İzmir’de sırasıyla %210,8, %193,5 ve %175,7 oranlarında arttı. 2022 Ağustos’ta en yüksek yıllık değişim gösteren iller yüzde %231,3 ile Antalya, Burdur ve Isparta oldu.

Türkiye genelinde konut satışları eylül ayında bir önceki yılın aynı ayına göre %22,9 azalarak 113 bin 402 olarak gerçekleşti. Satışlar ağustosta da yıllık %12,9 daralmıştı. Konut satışlarında İstanbul 19 bin 089 konut satışı ve %16,8 ile en yüksek paya sahip oldu. Konun satış sayısının en az olduğu il 40 konut ile Hakkari oldu.

TÜİK verilerine göre eylül ayında tarım ürünleri üretici fiyat endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %156 ve bir önceki aya göre %7,14 artarak yıllık bazdaki rekorunu yeniledi. Geçen ay yıllık 142,42 artmış ve aylık %4,34 azalmıştı.

TÜİK verilerine göre ağustos ayında tarımsal girdi fiyat endeksi bir önceki yılın aynı ayına göre %135,06 ve bir önceki aya göre %1,64 artarak yıllık bazdaki rekorunu yeniledi. Geçen ay yıllık 133,41 ve aylık %1,31 olmuştu.

Merkez Bankası 22 Eylül’de politika faizini 150 baz puan indirerek %10,5 seviyesine düşürdü. Piyasada genel beklenti faizin 100 baz puan inmesi yönündeydi.

14 Ekim’de Merkez Bankası ekim ayına ilişkin piyasa katılımcıları anketi sonuçlarını açıkladı. Ankete göre yıl sonu enflasyon beklentisi %67,73 (eylülde %67,78), dolar/TL beklentisi 19,82 (eylülde 19,51) ve 2022 yılı büyüme beklentisi %5,1 (eylülde 4,8) olarak açıklandı.

Türk-İş'in Ekim 2022 açlık ve yoksulluk sınırı araştırmasına göre, açlık sınırı 7 bin 425 TL ile mevcut asgari ücretin 1.925 TL üzerinde gerçekleşti. Yoksulluk sınırı ise 24 bin 185 TL oldu. Geçen ay açlık sınırı 7 bin 245 TL, yoksulluk sınırı da 23 bin 600 TL olarak açıklanmıştı.

Türkiye İstatistik Kurumu tarafından yapılan açıklamaya göre, inşaat maliyet endeksi temmuz ayında hazirana göre %6,46 ve bir önceki yılın aynı ayına göre %114,74 oranında arttı. Geçen ay %106,87 olarak açıklanmıştı.

TCMB verilerine göre imalat sanayi kapasite kullanım oranı ekimde ayında %76,6 oldu. Eylül ayında %77,3 olarak açıklanmıştı.

Türkiye İstatistik Kurumu ekim ayı ekonomik güven endeksini 97,1 olarak açıkladı. Geçen ay da 94,3 olarak açıklanmıştı.

Amerika’da, tarım dışı istihdam eylülde 263 bin artışla beklentilerin üzerine çıktı. Ekonomistlerin beklentisi 250 bin artması yönündeydi. İstihdam artışı, ABD Merkez Bankasının parasal sıkıştırma takvimi ve doların seyri açısından önem taşıyor. Ağustos ayı tarım dışı istihdam artış rakamı 315 bin olarak açıklanmıştı.

Eylül ayı işsizlik oranı %3,5 olarak açıklandı. 2022 Eylül için işsizliğin %3,7 olarak gerçekleşmesi bekleniyordu. Önceki ay işsizlik oranı %3,7 idi.

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), bir önceki yılın aynı dönemine göre %8,2 artışla ekonomistlerin beklentilerinin üzerinde gerçekleşti. Beklenti %8,1 olması yönündeydi. Ağustosta %8,3 olarak açıklanmıştı. Aylık bazda bakıldığında ise bir önceki aya göre %0,4 açıklanarak ekonomistlerin beklentisinin üzerinde gerçekleşti. Beklenti %0,2 olması yönündeydi. Geçen ay %0,1 olmuştu.

Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), eylülde tahminlerin üzerinde gerçekleşti. Açıklanan verilere göre ÜFE, eylülde aylık bazda %0,4 arttı ve yıllık %8,5 oldu. Beklentiler aylık %0,2, yıllık olarak da %8,4 artması yönündeydi. Ağustosta %8,7 olarak açıklanmıştı.

Perakende satışlar eylül ayında aylık bazda değişmedi. Ekonomistlerin ortalama beklentisi %0,2 oranında artması yönündeydi. Ağustos ayında %0,4 olarak açıklanmıştı. Yıllık bazdaki artış  %8,41 olarak açıklandı. Önceki ay %9,10 idi.

Çin’de, TÜFE yıllık %2,8 olarak açıklandı. Beklenti %2,8 seviyesindeydi. Önceki ay %2,5 olarak açıklanmıştı. Aylık enflasyon için beklenti %0,4 olması yönündeydi ve gerçek rakam %0,3 oldu. Geçen ay -%0,1 olmuştu.

Japonya’da, TÜFE yıllık %3,0 olarak acıkandı. Önceki ay da %3,0 olmuştu. Yapılan açıklamada %2,0 enflasyon hedefinin yakalanması için Japonya Merkez Bankası ve Japon hükümeti arasındaki yakın çalışmanın devam edeceği belirtildi.

Almanya’da, eylülde TÜFE yıllık %10,0 olarak açıklandı. Beklenti de %10,0 olması yönündeydi. Önceki ay %7,9 olarak açıklanmıştı. Aylık enflasyon %1,9 olarak açıklandı. Beklenti de %1,0 olması yönündeydi. Geçen ay oran %0,3 olmuştu.

Hindistan’da, TÜFE yıllık %7,41 olarak açıklandı. Beklenti %7,30 olması yönündeydi. Önceki ay %7,00 olarak açıklanmıştı.

Rusya’da, TÜFE yıllık %13,7 olarak açıklandı. Beklenti %13,6 olması yönündeydi. Geçen ay %14,3 olmuştu.

Avrupa Merkez Bankası, 27 Ekim’deki toplantısında faizi beklentilere paralel olarak 75 baz puan arttırdı. Böylece bankanın refinansman faizi %2,00, mevduat faizi %1,5 ve marjinal borç verme imkânı ise %2,25 olarak belirlendi. Banka, enflasyonun uzun bir süre daha hedefin üzerinde seyredeceğini belirtti ve faizleri daha da arttırmayı öngördüğünü açıkladı.

Süpermarket Alışverişi

Geçen sene 51 süpermarket ürününü takip ederken bu sene bu rakamı 66’ya çıkardık. Sizlerden gelen öneriler ve daha geniş bir yelpazeyi kapsamak arzusu bu kararda etkili oldu.

Benim takip ettiğim ürünlerin fiyatları, benim takip ettiğim marketlerde ekim ayında eylüle göre %5,87 oranında arttı. Eylülde de %6,71 oranında arttığını düşünürsek iki ayın toplam artışı %12,98 oldu. 2021 Ekim ayında %6,96 oranında artış olmuştu. Bu artışla beraber Aralık 2021’den beri toplam artış oranı da %85,11 oldu. Bu hızla gidersek yılı %102,13 gibi bir süpermarket fiyat artışı ile kapatırız. Hatırlayacağınız gibi geçen sene toplam süpermarket fiyat artışı %49,31 idi.

Eylüle göre fiyatı en çok artan ürün grubu %17,93 ile kişisel bakım ve kozmetik oldu. Eylüle göre fiyatı azalan bir ürün grubu yok.

Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artan ürün grubu %151,85 ile kişisel bakım ve kozmetik grubu oldu. Yılbaşından beri fiyatı azalan herhangi bir grup yok.

Eylüle göre fiyatı en fazla artan ürünler: Hıyar: %59,14, Dolmalık Biber: %46,35, Kabak: %44,63, Domates: %28,98, Atom Salata: %18,08.

Eylüle göre fiyatı en fazla düşen ürünler: Starking Elma: %20,68, Patlıcan: %19,02, Limon: %14,06, Un: %13,00, Fındıklı Gofret: %6,31.

Aralık 2021’e göre fiyatı en fazla artan ürünler: Kuru Soğan: %458,32, Limon: %280,18, Toz Şeker: %255,53, Dolmalık Biber: %240,97, Earl Grey: %186,59.

Aralık 2021’e göre fiyatı düşen ürünler: Patlıcan %5,08. Başka da fiyatı düşen herhangi bir ürün yok.

Peki, bu artışlar ve indirimler bu ay en çok hangi günlerde olmuş? Artışlar en çok çarşamba (%33,75) ve cumartesi günlerinde olmuş (%20,00). İndirimler de en çok cumartesi (%36,21) ve perşembe günlerinde olmuş (%20,69).

Ocak ayında, takip ettiğim 66 süpermarket ürününden sadece altı tanesinin fiyatı hiç değişmemişti. Bu rakam şubat ayında bire inmişti, mart ayında fiyatı artmayan hiçbir ürün kalmadı.

İndirimler (geçen seneki oranlarda olmasa da) süpermarketlerde bütün hızıyla devam ediyor. Her gün bir şeyler indirimde oluyor. Biraz takip ederseniz uygun fiyatlarla alışveriş yapabilirsiniz.

Restoranlar

Bu sene raporumuza eklediğimiz yeni bölümlerden bir tanesi de restoranlar. Genelde gittiğimiz ve/veya sipariş verdiğimiz belli restoranlardaki yemekleri takip etmeye başladım.

Eylüle göre benim takip ettiğim restoranlarda ve yemeklerde fiyatlar %5,14 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış da %69,59 oldu. Bu hızla gittiğimiz takdirde yılın sonundaki artış %83,51 olacak.

Eylüle göre fiyatı en çok artan ürün lahmacun oldu. Artış oranı %24,52. İkinci sırada da %17,36 ile büyük pizza var.

Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artan ürün de %147,62 ile meşhur kahvecinin çikolatalı kurabiyesi oldu.

Eylüle ve Aralık 2021’e göre fiyatı en çok düşen ürünleri de yazacaktım ama fiyatı düşen bir ürün yok.

Damacana

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %0,00. 2021 Aralık: %82,20. 2021 Ekim: %100,56.

Damacana siparişlerinizi akıllı telefonlar üzerindeki aplikasyonlar üzerinden vermenizi şiddetle tavsiye ederim. Hemen hemen her markanın kendi aplikasyonu var. Uygulamayı telefonunuza indirip siparişlerinizi buradan vermezseniz bayilerin belirlediği fiyatlardan ödeme yapmak zorunda kalabilirsiniz.

Şeker (USD)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %3,45, 2021 Aralık: %7,74, 2021 Ekim: %5,47, 2020 Ekim: %38,70, 2019 Ekim: %58,47, 2018 Ekim: %48,50, 2017 Ekim: %44,32.

2022 en yüksek değeri: 622,80 USD (15 Eylül 2022) En düşük değeri: 480,00 USD (15 Şubat 2022)

10 Ekim’de Türk Şeker, kilogram başına 15 TL'den verdiği şekerin fiyatı 16,20 TL'ye yükseltti. Söz konusu fiyatlara KDV dahil değil.

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Şeker fiyatı raflarda eylüle göre değişmedi. Aralık. 2021’e göre: %255,53.

Kahve - Kakao

Kahve (USD)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %11,06, 2021 Aralık: %15,15, 2021 Ekim: %2,98, 2020 Ekim: %81,18, 2019 Ekim: %97,67.

2022 en yüksek değeri: 258,35 USD (09 Şubat 2022) En düşük değeri: 169,80 USD (28 Ekim 2022)

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Kahve fiyatı raflarda eylüle göre %9,23 arttı. 2021 Aralık’a göre: %70,98.

Kakao (GBP)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %6,10, 2021 Aralık: %18,97, 2021 Ekim: %7,91, 2020 Ekim: %16,21, 2019 Ekim: %1,58, 2018 Ekim: %21,97, 2017 Ekim: %24,31.

2022 en yüksek değeri: 1.941,00 GBP (29 Eylül 2022) En düşük değeri: 1.634,00 GBP (12 Mayıs 2022)

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Kakao fiyatı raflarda eylüle göre %9,95 oranında arttı. 2021 Aralık’a göre: %150,83.

Palmiye Yağı (Palm Oil), evlerimizde çok sık kullanmasak da gıda üretiminde, kozmetikte ve diğer endüstrilerde çok sık kullanılmaktadır. En çok Malezya ve Endonezya’da üretilen bu yağ, dünyada en bol miktarda bulunan ve raf ömrü en uzun olan yağdır. Fiyatlaması Malezya ringgiti üzerinden yapılmaktadır.

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %2,66, 2021 Aralık: %26,96, 2021 Ekim: %27,69.

2022 en yüksek değeri: 8.163,00 RM (01 Mart 2022) En düşük değeri: 3.144,00 RM (28 Eylül 2022)

Hububat

Chicago Borsasında hububat ürünleri kile (bushel) olarak takip ediliyor.

Buğday (USD)

18 Ekim’de Toprak Mahsulleri Ofisi (TMO) yaklaşık 495 bin ton ekmeklik buğday için ithalat ihalesi açtı.

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %1,50, 2021 Aralık: %10,34, 2021 Ekim: %16,55.

2022 en yüksek değeri: 14,2525 USD (07 Mart 2022) En düşük değeri: 7,3150 USD (18 Ağustos 2022)

Mısır (USD)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %0,70, 2021 Aralık: %15,62, 2021 Ekim: %27,39.

2022 en yüksek değeri: 8,1825 USD (29 Nisan 2022) En düşük değeri: 5,6225 USD (22 Temmuz 2022)

Yulaf (USD)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %3,47, 2021 Aralık: %45,33, 2021 Ekim: %41,70.

2022 en yüksek değeri: 8,0700 USD (12 Nisan 2022) En düşük değeri: 3,5650 USD (26 Ekim 2022)

Yumurta (TL)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %7,17, 2021 Aralık: %74,03, 2021 Ekim: %124,13, 2020 Ekim: %235,26, 2019 Ekim: %498,15.

2022 en yüksek değeri: 1,825 TL (3 Ekim 2022) En düşük değeri: 0,85 TL (20 Haziran 2022)

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Yumurta fiyatı raflarda eylüle göre %9,49 oranında arttı. 2021 Aralık’a göre: %80,88.

Süt (TL)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %7,74, 2021 Aralık: %85,28. 2021 Ekim: %152,52, 2020 Ekim: 251,33.

2022 en yüksek değeri: 8,50 TL (14 Ekim 2022) En düşük değeri: 4,70 TL (01 Ocak 2022)

Bu gelişmeler marketlere nasıl yansıdı? Süt fiyatı raflarda eylüle göre %0,59 oranında arttı. 2021 Aralık’a göre: %64,06.

Evdeki Dostlarımız

Evdeki kedi, bu raporda olmadığını duyunca çok sinirlendi; zar zor sakinleştirdik. Dostlarımızdan da bu yönde çok talep olunca evdeki dostlarımızın alımlarını da raporumuza eklemek şart oldu. O zaman gelin, benim takip ettiğim ürünlere kısaca bir bakalım.

Kedi maması fiyatları, ekim ayında eylüle göre %5,63 oranında arttı. Bu artışla beraber 2021 Aralık’tan beri %69,95 oranında artmış oldu.

Kedi kumu fiyatları, ekim ayında eylüle göre %0,81 oranında arttı. Bu artışla beraber Aralık 2021’den beri %40,74 oranında artmış oldu.

Köpek maması fiyatları, ekim ayında eylüle göre %1,72 oranında azaldı. Bu düşüşle beraber Aralık 2021’den beri %72,99 oranında artmış oldu.

Sigara          

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %2,75, 2021 Aralık: %59,91.

Giyim ve Ayakkabı

Giyim ve ayakkabı fiyatları, benim takip ettiğim ürünlerde ekim ayında Eylül 2022’ye göre %36,07 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %94,68 oldu.

Eylüle göre fiyatı en çok artan ürün %146,65 ile erkek gömlek oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artan ürün de %211,23 ile erkek fanila oldu.

Eylüle göre fiyatı en çok düşen ürün %28,85 ile erkek sweatshirt oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı düşen bir ürün yok.

Doğalgaz – Elektrik - Su

Doğalgaz fiyatlarına (konutlarda kullanılan) 1 Ocak 2022’de %25,00, 31 Mart 2022’de %35,00, 1 Haziran 2022’de %30,00, ve 1 Eylül 2022’de  %20,40 zam yapıldı. Bu zamlardan sonra yılbaşına göre toplam artış %164,13 oldu.

Benim faturamdaki birim fiyat eylül ayında %7,48 oranında artmıştı. Bu ay birim fiyatta %13,61 oranında artış oldu ve yıllık toplam artış %164,27 oldu.

Elektrik fiyatlarına 01 Ocak’ta %50,00, 1 Haziran’da %15,00 ve 1 Eylül’de %20,00 oranında zam yapıldı. Böylece yılbaşından beri toplam artış %107.00 oldu. Benim faturamdaki birim fiyat eylüle göre %5,96 oranında arttı ve Aralık 2021’den beri toplam artış %108,97 oldu.

Su fiyatlarına 5 Nisan’da %29,00 16 Eylül’de de %40,38 oranında zam yapıldı. Böylece yılbaşından beri toplam artış %81,09 oldu. Su fiyatı kullandığınız miktara çok bağlı. Şu anda 16 m³’e kadar olan kullanımlarda birim fiyat 11,69 TL/m³, 16 m³’ün üstündeki kullanımlar için birim fiyat 17,56 TL/m³. Gördüğünüz gibi arada çok fark var. Bu fiyatın üzerine KDV ve ÇTV eklendiğini de ayrıca belirteyim. ÇTV kullandığınız m³ başına 0,68 TL olarak hesap edilmektedir. İnsani su hakkı uygulaması kapsamında, kullandığınız her 2.5 metreküp suyun 0.5 metreküpü ücretsiz olarak verilmektedir.

Benim faturamdaki birim fiyat ekim ayında geçen aya göre %32,32 oranında arttı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %65,40 oldu.

Hem faturamızı kontrol altında tutabilmek hem de dünyamızda gittikçe azalan su kaynaklarını korumak için suyu çok hesaplı kullanmalıyız.

Ham Petrol (USD)

Petrol fiyatları, küresel yavaşlama ve sıkı para politikası endişelerinin talebi kısma tehdidiyle karşı karşıya kalmasıyla haziran ayından bu yana düşüş yaşamıştı. Rusya yaptırımlarının aralık ayında devreye girecek olması ve OPEC+’ın günlük iki milyon varillik kesintisinin devreye gireceği haberleriyle ekim ayını artış ile kapattı.

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %2,52, 2021 Aralık: %24,15, 2021 Ekim: %10,66, 2020 Ekim: %123,24, 2019 Ekim: %54,83, 2018 Ekim: %14,78, 2017 Ekim: %60,52.

2022 en yüksek değeri: 127,98 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 77,78 USD (01 Ocak 2022)

Dolar – Euro

Dolar endeksi

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %1,42, 2021 Aralık: %16,38, 2021 Ekim: %19,14.

2022 en yüksek değeri: 114,047 (27 Eylül 2022) En düşük değeri: 94,775 (13 Ocak 2022)

ABD 10 yıllık tahvil faizleri

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %14,14, 2021 Aralık: %173,45, 2021 Ekim: %152,19.

2022 en yüksek değeri: 4,247 (24 Ekim 2022) En düşük değeri: 1,512 (01 Ocak 2022)

Dolar

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %1,57, 2021 Aralık: %36,26, 2021 Ekim: %102,41, 2020 Ekim: %135,12, 2019 Ekim: %221,24, 2018 Ekim: %217,75, 2017 Ekim: %406,65.

2022 en yüksek değeri: 18,6215 TL (28 Ekim 2022) En düşük değeri: 13,2110 TL (05 Ocak 2022)

Euro/USD paritesi

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %0,72, 2021 Aralık: %13,01, 2021 Ekim: %15,21.

2022 en yüksek değeri: 1,1453 (13 Ocak 2022) En düşük değeri: 0,9592 (27 Eylül 2022)

Euro

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %0,60, 2021 Aralık: %18,50, 2021 Ekim: %71,55, 2020 Ekim: %96,32, 2019 Ekim: %185,86, 2018 Ekim: %171,76, 2017 Ekim: %323,56.

2022 en yüksek değeri: 18,7174 TL (28 Ekim 2022) En düşük değeri: 14,9170 TL (05 Ocak 2022)

Kredi Risk Primi (CDS)

Kredi risk primi, (Credit Default Swap - CDS) alınan bir kredinin geri ödenmeme riskini tespit etmek ve bu riske karşı kredinin sigortalanması için kullanılan değerdir. Faiz doğası itibarıyla alacaklının geri ödememe riskini içeren bir risk primidir. Kredi risk primi ise bu riskin sistemli bir şekilde finansal enstrümana dönüştürülmüş ve sayısal olarak ifade edilmiş halidir. Alacaklı, kredinin olası geri ödenmeme riskine karşı verdiği borcu sigorta eder. Bu sigorta işlemi ve sigorta için belirlenen bedel ise kredi risk primine tekabül eder. Bu prim bir ülkeye olan finansal güven baz alınarak serbest piyasa tarafından belirlenir. Kredileri sigortalayanlar finansal güveni oluşturan parametrelere göre geri ödememe riskini ve riski satın almaya razı oldukları primin değerini belirlemeye çalışır. Kredi risk primi ifade edilirken her %1 faiz oranı 100 baz puana tekabül eder. Kredi risk priminin 100 olması durumda borç için beklenen risk faiz oranının %1 olduğu varsayılır.

Türkiye beş yıllık tahvil CDS

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %2,77, 2021 Aralık: %35,52, 2021 Ekim: %67,55.

2022 en yüksek değeri: 908,40 (15 Temmuz 2022) En düşük değeri: 509,51 (11 Şubat 2022)

Kıymetli Metaller

Gram altın (TL)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %0,40, 2021 Aralık: %27,95, 2021 Ekim: %88,55, 2020 Ekim: %105,12, 2019 Ekim: %256,99, 2018 Ekim: %337,45.

2022 en yüksek değeri: 1.040,049 TL (12 Haziran 2022) En düşük değeri: 759,551 TL (03 Ocak 2022)

Ons altın (USD) fiyatı, ABD dolarının güçlenmeye devam etmesinin etkisi ile son 2,5 yılın en düşük seviyesine geriledi. Analistler, dolar endeksi'nin son yirmi yılın zirvesinde işlem görmeye devam etmesinin altında yukarı yönlü bir hareket için bir neden ortaya çıkmasını zorlaştırdığını, Fed agresif faiz artırımlarına devam ettirirse altın fiyatı üzerinde aşağı yönlü baskının devam edeceğini belirtiyorlar.

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %1,35, 2021 Aralık: %6,86, 2021 Ekim: %5,93, 2020 Ekim: %12,95, 2019 Ekim: %11,42, 2018 Ekim: %37,04.

2022 en yüksek değeri: 2.043,30 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 1.633,40 USD (26 Eylül 2022)

2022’de bir gündeki en büyük artış: 50,10 USD (8 Temmuz). En büyük düşüş: 55,10 USD (9 Mart)

Altının gümüşe oranı

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %4,17, 2021 Aralık: %8,55, 2021 Ekim: %13,99.

2022 en yüksek değeri: 97,390 (01 Eylül 2022) En düşük değeri: 74,442 (20 Ocak 2022)

Gümüş

Gram gümüş (TL)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %4,10, 2021 Aralık: %18,94, 2021 Ekim: %66,66. 2020 Ekim: %87,81, 2019 Ekim: %252,20, 2018 Ekim: %324,05.

2022 en yüksek değeri: 12,3513 TL (10 Mart 2022) En düşük değeri: 9,5952 TL (31 Ocak 2022)

Ons gümüş (USD)

Bu sene güçlü doların etkisinde ezilen kıymetli metallerin başında gümüş geliyor. Altın, platin, paladyum da değer kaybetti ama hiçbiri gümüş kadar değer kaybetmedi. Gümüşün kaybı %16 civarında. Yükselen faizler ve sanayide düşen büyüme beklentileri gümüşün bu yılı kayıpla kapatmasına neden olsa da analistler gelecek yıl doların hız kesmesinin gümüşe yarayacağı görüşünde.

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %2,96, 2021 Aralık: %14,13, 2021 Ekim: %17,46, 2020 Ekim: %20,72, 2019 Ekim: %9,43, 2018 Ekim: %32,31.

2022 en yüksek değeri: 26,895 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 17,551 USD (01 Eylül 2022)

2022’de bir gündeki en büyük artış: 1,550 USD (03 Ekim). En büyük düşüş: 1,132 USD (27 Ocak)

Platin

Gram platin (TL)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %6,14, 2021 Aralık: %33,47, 2021 Ekim: %80,26.

2022 en yüksek değeri: 575,98 TL (27 Ekim 2022) En düşük değeri: 403,70 TL (03 Ocak 2022)

Ons platin (USD)

PGI'ın raporuna göre Hindistan, Japonya ve ABD'deki platin mücevher satışları yılın ikinci çeyreğinde iyileşmeye devam ederken bu artışları salgın sonrasındaki yeni pazarlama programının tetiklediği belirtildi.

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %5,39, 2021 Aralık: %2,94, 2021 Ekim: %10,35, 2020 Ekim: %4,09.

2022 en yüksek değeri: 1.174,75 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 808,50 USD (01 Eylül 2022)

2022’de bir gündeki en büyük artış: 44,30 USD (4 Mart). En büyük düşüş: 72,45 USD (9 Mart)

Paladyum

Ons paladyum (USD)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %2,36, 2021 Aralık: %13,14, 2021 Ekim: %2,51, 2021 Ekim: %12,40.

2022 en yüksek değeri: 3.289,00 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 1.777,00 USD (13 Haziran 2022)

2022’de bir gündeki en büyük artış: 44,30 USD (4 Mart). En büyük düşüş: 72,45 USD (9 Mart)

Endüstriyel Metaller

Metal fiyatları Londra Metal Borsası tarafından açıklanıyor ve dünyanın her yerinde Amerikan doları üzerinden işlem görüyor.

Alüminyum

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %0,35, 2021 Aralık: %17,14, 2021 Ekim: %23,76, 2020 Ekim: %24,37, 2019 Ekim: %30,52, 2018 Ekim: %10,28, 2017 Ekim: %5,23.

2022 en yüksek değeri: 3.983,50 USD (07 Mart 2022) En düşük değeri: 2.079,00 USD (28 Eylül 2022)

Alüminyum Alaşım

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %1,99, 2021 Aralık: %25,81, 2021 Ekim: %35,92, 2020 Ekim: %13,01, 2019 Ekim: %40,00, 2018 Ekim: %25,52, 2017 Ekim: %5,49.

2022 en yüksek değeri: 2.884,00 USD (10 Mart 2022) En düşük değeri: 1.411,00 USD (04 Temmuz 2022)

Kurşun

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %5,95, 2021 Aralık: %13,72, 2021 Ekim: %15,17, 2020 Ekim: %11,67, 2019 Ekim: %9,25. 2018 Ekim: %0,06, 2017 Ekim: %20,81.

2022 en yüksek değeri: 2.511,00 USD (07 Mart 2022) En düşük değeri: 1.753,00 USD (27 Eylül 2022)

Çinko

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %5,36, 2021 Aralık: %15,12, 2021 Ekim: %11,95, 2020 Ekim: %21,55, 2019 Ekim: %21,21, 2018 Ekim: %11,00, 2017 Ekim: %9,74.

2022 en yüksek değeri: 4.528,00 USD (19 Nisan 2022) En düşük değeri: 2.754,50 USD (31 Ekim 2022)

Bakır

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %1,35, 2021 Aralık: %20,18, 2021 Ekim: %22,04, 2020 Ekim: %13,76, 2019 Ekim: %32,70, 2018 Ekim: %23,14, 2017 Ekim: %12,13.

2022 en yüksek değeri: 10.729,00 USD (07 Mart 2022) En düşük değeri: 6.998,00 USD (15 Temmuz 2022)

Nikel

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %2,61, 2021 Aralık: %9,36, 2021 Ekim: %13,29, 2020 Ekim: %44,43, 2019 Ekim: %28,02, 2018 Ekim: %78,16, 2017 Ekim: %94,25.

2022 en yüksek değeri: 48.241,00 USD (10 Mart 2022) En düşük değeri: 19.090,00 USD (15 Temmuz 2022)

Kalay

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %8,77, 2021 Aralık: %51,06, 2021 Ekim: %48,78, 2020 Ekim: %6,93, 2019 Ekim: %17,06, 2018 Ekim: %1,56, 2017 Ekim: %5,17.

2022 en yüksek değeri: 50.000,00 USD (08 Mart 2022) En düşük değeri: 23.075,00 USD (08 Ağustos 2022)

Hasır Çelik

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %1,70, 2021 Aralık: %2,35, 2021 Ekim: %3,74.

2022 en yüksek değeri: 950,00 USD (09 Mart 2022) En düşük değeri: 625,00 USD (02 Ağustos 2022)

Demir Cevheri

Demir cevheri fiyatı Çin'deki gayrimenkul krizinin talebi düşüreceği beklentisiyle son bir yılın en düşük seviyesine geriledi.

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %3,55, 2021 Aralık: %12,58, 2021 Ekim: %21,82.

2022 en yüksek değeri: 161,84 USD (04 Nisan 2022) En düşük değeri: 92,43 USD (31 Ekim 2022)

Kereste (USD)

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %0,20, 2021 Aralık: %53,94, 2021 Ekim: %29,35.

2022 en yüksek değeri: 1.464,40 USD (03 Mart 2022) En düşük değeri: 410,80 USD (26 Eylül 2022)

Benzin - Motorin - Otogaz

Benzin

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %6,15, 2021 Aralık: %89,97, 2021 Ekim: %156,52.

Mazot

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %8,07, 2021 Aralık: %147,96, 2021 Ekim: %237,87.

Otogaz

Değişim: 2022 Eylül’e göre: %6,02, 2021 Aralık: %22,36. 2021 Ekim: %72,21.

Ulaştırma

Takip ettiğim güzergahlarda nasıl bir değişim olduğuna kısaca bakalım.

Ulaştırma fiyatları ekim ayında Eylül 2022’ye göre %30,68 oranında azaldı. Sezonun bitmesiyle düşen yurtdışı uçak fiyatları bu gelişmenin en büyük nedeni oldu. Aralık 2021 ile mukayese ettiğimizde %144,99 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Uçak fiyatları ekim ayında eylüle göre %31,26 oranında azaldı. Aralık 2021’den beri toplam artış %145,91 oldu.

Yüksek Hızlı Tren fiyatlarına ocak ayında %20,0, mart ayında %10,0, nisan ayında %15,0, haziran ayında %30,0, eylül ayında da %10 zam yapıldı. Ekim ayında başka bir gelişme olmadı. Böylece Aralık 2021’den beri toplam artış %117,07 oldu.

Otobüs biletlerinde benim takip ettiğim güzergahlarda ekim ayında eylüle göre %0,15 oranında düşüş oldu. Yılbaşından beri toplam artış %111,27 oldu.

Metro ve Marmaray fiyatlarında (Ankara ve İstanbul) ekim ayında bir değişiklik olmadı. Aralık 2021’e göre artış %94,64.

Oteller

Benim takip ettiğim otel fiyatları ekim ayında (sezonun bitmesiyle) eylüle göre %3,80 oranında azaldı. Böylece fiyatlar Aralık 2021’e göre %139,01 oranında artmış oldu.

Ekim ayında eylüle göre en büyük artış gösteren iller/ilçeler %38,30 ile Samsun ve %14,80 ile Nevşehir oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı en çok artanlar da Kütahya %390,56 ve Nevşehir %299,24 oldu.

Ekim ayında eylüle göre en büyük düşüş gösteren iller %49,12 ile Bodrum ve %23,02 ile Trabzon oldu. Aralık 2021’e göre fiyatı düşen il/ilçe yok.

Bu Ay Açıklanan Diğer Güncellemeler

Marmarabirlik tarafından açıklanan zeytin alım fiyatları.

180 dane* zeytin 46 TL, 200 dane zeytin 40 TL, 380 dane zeytin 18 TL, Yağlık zeytin 16 TL. * Dane: Bir kilodaki zeytin sayısı.

Tüketici Güven Endeksi

Tüketici Güven Endeksi, tüketicilerin kişisel mali durumları ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ve gelecek dönem beklentileri ile yakın gelecekteki harcama ve tasarruf eğilimlerini ölçmeyi amaçlayan bir göstergedir. Tüketici Eğilim Anketi yapılarak belirlenir. Genelde her ayın son haftasında açıklanır.

Endeks en düşük 0 en yüksek 200 değerleri alabilir. Endeksin 100’den yüksek olması tüketici güveninde iyimser durum, 100’den küçük olması da tüketici güveninde kötümser durum olduğunu gösterir.

Takip etmeyen dostlarımız için böyle kısacık bir açıklama yaptıktan sonra bakalım Türkiye’de ekim ayında durum nasıl?

TUİK verilerine göre tüketici güven endeksi ekim ayında bir önceki aya göre %5,3 oranında artarak 76,2 seviyesine çıktı. Eylül ayında 72,4 olmuştu.

Mevcut dönemde hanenin maddi durumu ekim ayında 57,5 oldu. Eylül’de 53,0 olarak açıklanmıştı.

Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi eylül ayında 71,4 iken, ekim ayında %6,7 azalarak 76,2 oldu.

Gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi endeksi de eylül ayında 74,0 iken ekim ayında %5,3 oranında artarak 77,9 oldu.

Gelecek 12 aylık dönemde dayanıklı tüketim mallarına harcama yapma düşüncesi 93,1 oldu. Eylül ayında bu değer 91,0 idi.

Endeksin 100’den küçük olması kötümser bir duruma işaret ediyor.

Satınalma Müdürleri Endeksleri (PMI)

Satınalma Müdürleri Endeksleri (Purchasing Managers’ Indexes – PMI), ekonomik faaliyet koşullarının ölçümü konusunda gerek küresel piyasalar gerekse ekonomi basını tarafından yakından takip edilen göstergeler arasında yer almaktadır. Ekonomik faaliyet koşullarına ilişkin olarak ilgili ay içerisinde açıklanan ilk verilerden biri olması, resmi verilerden önce yayınlanması ve gerçekleşen verilerle gösterdiği korelasyon, PMI endekslerine önemli bir öncü gösterge niteliği kazandırmaktadır.

IHS Markit tarafından oluşturulan PMI endeksleri birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede imalat, hizmet, inşaat gibi sektörler için aylık raporlar biçiminde kamuoyuna açıklanmaktadır. Doğal olarak bu çalışmayı yapan başka firmalar da var. Endekslerin hesaplanması için yapılan ankette, katılımcı firmalara üretim, yeni siparişler, stok düzeyleri, istihdam, tedarikçi performansı ve fiyat eğilimleri gibi parametrelerin hangi yönde geliştiği sorulmaktadır.

PMI’ların 50’den büyük olması önceki aya kıyasla bir iyileşmeye ya da artışa işaret ederken 50’den küçük olması önceki aya göre kötüleşme ya da düşüş olarak değerlendirilmektedir. Endeksler, sektörlerin faaliyet konularındaki değişimin nicel büyüklüğünü değil de yönünü göstermesi açısından bir eğilim göstergesi özelliği taşımaktadır.

Türkiye’de bu endeksler İstanbul Sanayi Odası tarafından IHS Markit ile iş birliği kapsamında hazırlanıp her ay sanayicilerimiz ve kamuoyuyla paylaşılmaktadır.

PMI endeksleri hakkında bilgi sahip olduğumuza göre gelin beraberce başta Türkiye olmak üzere bazı önemli coğrafyalarda son aylardaki duruma bakalım.

PMI İmalat Sanayi Raporu

Türkiye: Mayıs: 49,2, Haziran: 48,1, Temmuz: 46,9, Ağustos: 47,4, Eylül: 46,9, Ekim: 46,4.

ABD: Mayıs: 57,0, Haziran: 52,7, Temmuz: 52,2, Ağustos: 51,5, Eylül: 52,0, Ekim: 50,4.

Çin: Mayıs: 48,1, Haziran: 51,7, Temmuz: 50,4, Ağustos: 49,5, Eylül: 48,1, Ekim: 49,2.

Japonya: Mayıs: 53,3, Haziran: 52,7, Temmuz: 52,1, Ağustos: 51,5, Eylül: 50,8, Ekim: 50,7.

AB: Mayıs: 54,6, Haziran: 52,1, Temmuz: 49,8, Ağustos: 49,6, Eylül: 48,4, Ekim: 46,4.

Almanya: Mayıs: 54,8, Haziran: 52,0, Temmuz: 49,3, Ağustos: 49,1, Eylül: 47,8, Ekim: 45,1.

B. Krallık: Mayıs: 54,6, Haziran: 52,8, Temmuz: 52,1, Ağustos: 47,3, Eylül: 48,4, Ekim: 46,2.

Fransa: Mayıs: 54,6, Haziran: 51,4, Temmuz: 49,5, Ağustos: 50,6, Eylül: 47,7, Ekim: 47,2.

Global: Mayıs: 52,4, Haziran: 52,2, Temmuz: 51,1, Ağustos: 50,3, Eylül: 49,8, Ekim: 49,4.

Türkiye’de eylül ayında 46,9 olan manşet PMI ekimde 46,4’e düşerek üst üste sekizinci ay eşik değer 50’nin altında kaldı.

Manşet PMI üst üste sekizinci ay eşik değer 50’nin altında kalarak imalat sektörünün performansında bozulmanın sürdüğünü gösterdi.

Yeni siparişlerde talep eksikliğine bağlı olarak devam eden ve on üçüncü aya ulaşan ivme kaybı, faaliyet koşullarındaki bozulmada etkili oldu. Benzer şekilde yeni ihracat siparişleri de gözle görülür bir şekilde yavaşladı. Talepteki zayıflık üretim tarafını da etkiledi. Bununla birlikte, üretimdeki yavaşlama mayıs ayından bu yana en ılımlı düzeyde ölçüldü.

Ekim ayında imalatçılar, yeni siparişlerdeki yavaşlamayı satınalma faaliyetlerine ve çalışan sayılarına da yansıttı.

Dostlar, daha önce de belirttiğim gibi bunlar Emin’in takip ettiği ürünlerin ve piyasaların durumu. Ne piyasa analizi ne de sizlere nasıl hareket etmeniz gerektiği yönünde bir tavsiye. Herkesin öncelikleri, gözlemleri ve risk tercihleri farklıdır. Alım alışkanlıklarınıza ve alım yaptığınız yerlere göre sizin değerlendirmeleriniz çok daha farklı olabilir. Bakalım önümüzdeki aylarda ne gibi gelişmeler yaşayacağız.

Bu raporda düşen değerler kırmızı ile, yükselen değerler yeşil ile belirtilmiştir.

Sağlıklı kalın, mutlu kalın…