Gülgün Hep Aklımızda

Günaydın Dostlar,

Hep aklımızda olduğu için arkadaş ortamlarında sık sık söz Gülgün’e geliyor. Allah’ın takdiri olduğunu hepimiz çok iyi bilsek de bu erken vedaya hiç alışamadık.

Ne zaman söz Gülgün’den açılsa herkes güzel gülüşünden bahsediyor. Gülgün ile özleştirilen en önemli parametrelerden bir tanesi hakkını vererek yaptığı gülüşler. Gerçekten de çok güldük, çok güzel günler yaşadık. Gülgün sorunlarını dışarıya yansıtmayı çok sevmediği için birçok kişi hayatı hep gülücüklerden ve şen kahkahalardan ibaretti zannediyor ama maalesef gerçek her zaman öyle değildi.

Dün akşam dikkatimi çekti. Ben kimse hakkında Gülgün kadar çok yazı yazmamışım. Hepsi de sıkıntılı yazılar, hepsi de arkasından çok sohbet ettiğimiz, çok şarap içtiğimiz, çok hüzünlendiğimiz yazılar. Babasını çok erken yaşta kaybetmekle başlayan ve Sevgili Burhan’ı çok erken bir yaşta kaybetmemize kadar uzanan çok gerçek bir yaşam var o kahkahaların arkasında. Melek gibi bir insan olan Burhan’ın erkenden aramızdan ayrılması beni de çok üzmüştü. O sabah erkenden uyandım ve tatsız bir haber alacağımı adım gibi hissediyordum. Sabahın erken saatlerinde o duygularla “Burhan Erbilek” (17/12/2014) yazısını yazdım. O bir yazı değil, hislerimin dertleşmesiydi.

Burhan Erbilek

Gariptir bu hayat, yarın ne olacağı hiç belli olmaz. Daha Burhan’ı kaybetmenin üzüntüsünü ve şaşkınlığını atlatamadan dört gün sonra Gülgün’ün yaş günü geldi. Hayat böyle bir şey işte. Tanıdığım en güçlü ve mücadeleci insanlardan biri olan Gülgün, yaşanan her türlü zorluğa karşın hep yoluna devam etti. Hayatın dağıttığı elleri en iyi şekilde oynamaya çalıştı. Doğum günü sabahı bir kere daha hislerimi kâğıda döktüm. Belki herkese bir milim moral olur umuduyla içimdeki gerçekleri paylaştım. İçini içinde tutan Gülgün, her şeye rağmen yoluna devam ediyordu ve devam etmek zorundaydı. Minik Gülgün’ün yazısının ismi de kendi gibi “Gülgün” oldu (20/12/2014).

Gülgün

Burhan'ı kaybetmemizin üzerinden tam bir yıl geçmiş olsa da anılarımız halen çok tazeydi. İyiler hep mi erken gitmek zorundaydı? Defalarca dünyayı dolaşmış olan bu mütevazı insan neden bu kadar çabuk gitmişti. Türkmenistan’ın meçhul hava yapısından o da mı nasibini almıştı? 365 gün geçmiş olmasına rağmen halen Burhan hakkında bir şeyler yazmak istiyordum. Kendi canıyla uğraşırken son enerjisiyle hastaneye beni ziyarete gelişini ve yüzündeki melek gibi ifadeyi unutamıyordum. Bilmesen hiçbir derdi yok zannedersin. “Burhan Kaptan” yazısı o günlerde yazıldı. Bir kere daha Burhan’ı anlatmaya çalıştım.

Burhan Kaptan

Burhan çok iyi bir Fenerbahçeliydi. En keyifli anlarından bir tanesi Fener’in maçlarını izlediği anlardı. Burhan izliyordu ama bizim takım sürekli olarak Burhan’ı üzüyordu. Fenerbahçe’nin maçı vardı ve bir kere daha Burhan’ı kaybettiğimiz günlere gelmiştik. Fenerbahçe’ye yönelik bir yazı yazdım. Takım için oynamıyorsunuz, bizleri de çok üzüyorsunuz ama en azından artık Burhan’ı üzmeyin, dedim. “Burhan İçin” (17/12/2018) yazısı da bu duygularımın neticesinde ortaya çıktı. Bu kadar iyi bir insanı bu kadar çok üzmeye Fenerbahçe’nin bile hakkı yoktu.

Burhan İçin

Geçen sene doğum gününde Sevgili Gülgün hiç iyi değildi. Yıllar süren ağrılar ve çetin tedavi süreci artık onu çok yormuştu. “Gülgün Allah aşkına boktan bir hastalığa yenilmeyeceksin.” diye moral vermeye çalışsam da çok düştüğünü de hissediyordum. Her gün bir şekilde haberleşiyorduk. Nefes sıkıntıları iletişimimizi WhatsApp yazışmaları ile sınırlamış olsa da günde en az üç beş kere yazışıyorduk. O kadar derdin sıkıntının arasında “Beni bu halimle güldürdün ya ne diyeyim sana.” dediği de oluyordu. Bütün bir gün hiç yazmadığı günlerde de çok da iyi olmadığını anlıyordum. Sürekli olarak sen savaşçısın, bu savaşı da kazanacaksın, diyordum ve doğum gününde “Savaşçı” (20/12’2020) başlıklı yazımı yazdım. Mutlu olmuştu ama rezil hastalık da bir yandan onu hiç yalnız bırakmıyordu.

Savaşçı

Gülgün çok savaştı, yıllarca savaştı. Çok ağrılı, sancılı ve sıkıntılı günlerden geçti. Bana da “Benim yazımı da yazacaksın, ona göre.” diyordu. “Ben senle ilgili çok yazı yazdım, boş lafı bırak da tedavi sürecini tamamla.” diyerek konuyu değiştirmeye çalışıyordum ama yemiyordu. Cin gibiydi, onu kandırmak kolay bir iş değildi. Soyadı gibi çok savaşsa da Gülgün’cük sonunu getiremedi. Hepimizi çok derin üzüntülere boğarak çok yağmurlu bir günde son defa arkasına bakarak gitti. Aralıksız yağan yağmura karışan gözyaşları Karacaahmet’in dar yollarından aşağılara doğru aktı gitti. Bana da ayrılıktan üç gün evvel yazdığı son mesajı kaldı. O sabah çok büyük bir üzüntüyle “Gülgün Erbilek” (05/07/2021) yazısını yazdım. Bir yıl önce kaybettiğimiz sınıf arkadaşımız Ferda’nın üzüntüsü içimizdeyken bir de Gülgün’ü çok erken yaşta kaybetmek çok fazla gelmişti.

Gülgün Erbilek

Gülgün ve Burhan ömrümüzün son anına kadar hep kalbimizde olacak. Acısıyla, tatlısıyla yolumuza devam edeceğiz. Onları andığımız zaman güleceğiz de ağlayacağız da ama içimizdeki yerleri hiç azalmayacak.

Sağlıklı kalın, mutlu kalın…

Zara

Günaydın Dostlar,

Bir şeyler yazıyorsam veya iş yapıyorsam muhakkak müzik çalıyordur. Bir işi yapmaya başlamadan önce ilk önce müziği açarım. Müzik olmadan sistemim harekete geçemiyor herhalde. Sabah yazılarımı yazarken de kısık sesle de olsa muhakkak müzik açıktır.

İnkâr edemeyeceğimiz bir gerçek de Spotify ve benzeri uygulamaların bu işi çok kolaylaştırmış olması. Hepimiz listelerimizi yaptık, her ortamda dinliyoruz. Yılın son günleri yaklaşırken de bütün yıl boyunca ne dinlediğimizin minik bir listesini alıyoruz. Bence güzel bir çalışma. Birçok arkadaşımız bu bilgileri sosyal platformlarda da paylaşıyor.

Gelen bilgiler her sene beni şaşırtıyor. Her gün müzik dinliyorum ama bir arkadaşım gelip de “En çok hangi şarkıları diniliyorsun?” dese hayatta bunları tahmin edemezdim. Ben genellikle listelerimi karışık olarak dinliyorum. Uzun zamandır duymadığım bir şarkı bir anda ortaya çıkınca keyifli oluyor.

Bu konuyla ilgili bir diğer sorunum da kulaklıkla müzik dinlemeyi sevmemek. Uçak yolculukları dışında hiçbir zaman kulaklıkla müzik dinlemedim. Müziğin sesi bütün odaya yayılmazsa (bir Yay burcu olarak) kendimi kısıtlanmış hissediyorum galiba. Bazı durumlarda bütün apartmana yayılması da hiç de fena olmuyor.

Spotify, 2021 yılında toplam 36.230 dakika müzik dinlediğimi belirtmiş. Çok fazla CD ve plak da dinlediğim düşünülürse bu yıl epeyce müzik dinlemişim. Sadece Spotify ortalaması günde 100 dakika ediyor. Demek ki averajda her gün iki saate yakın Spotify dinlemişim. Şu anda bu satırları yazarken de çaldığından hiç şüpheniz olmasın.

2020 yılında en çok dinlediğim şarkı Uriah Heep grubunun “Lady In Black” şarkısıydı. Daha doğrusu, şarkısıymış. Evet, bu grubu severim ama bir numara olacak kadar dinlediğimi hiç tahmin edemezdim. İkinci sırada da Elton John’dan “Goodbye Yellow Brick Road” vardı. Üçüncü sırada Rainbow ve şarkıları “The Temple Of The King” vardı. Bu şarkı Müslüm Baba’nın “Affet” şarkısının orjinali. Renaissance grubunu da çok severim ve çok dinlerim, bu nedenle dördüncü sırada da “Kiev” şarkısı vardı.

Geçen sene en çok dinlediğim sanatçılar da sırasıyla Uriah Heep, Renaissance, Jethro Tull, Deep Purple ve Eric Clapton şeklindeydi. Deep Purple, lise yıllarından beri en sevdiğim gruplardan biridir.

Bu sene bütün ruh halim değişmiş. En azından Spotify öyle diyor. Toplamda 1.114 değişik sanatçı dinlemişim ama en çok dinlediğim Zara olmuş. Hem de açık ara. Zara’dan sonra sırada Jülide Özçelik var. Onu da çok severim ve yıllar önce Sevgili Jülide Özçelik ile ilgili bir yazı bile yazmıştım. Merak eden arkadaşlar için bağlantısını buraya koyuyorum.

Jülide Özçelik 

Sıralama Sezen Aksu, Suavi ve Uriah Heep şeklinde gidiyor.

Uriah Heep yine ucundan da olsa ilk beşe girmiş ama Sezen Aksu’ya çok şaşırdım. Hangi şarkılarını bu kadar çok dinlemişim de ilk üçe girmiş, anlayamadım.

En çok dinlediğim şarkı da Zara’dan “Sabahçı Kahvesi” olmuş. Bir yıl içinde her şey o kadar çok değişmiş ki siyahlar giyen kadın bir yıl sonra sabah kahvesi içmeye gitmiş. Listedeki beşinci şarkı da Zara’nın “Kaç Kadeh Kırıldı” şarkısı. Ben 2021’de epeyce Zara dinlemişim. Yüzlerce şarkılık listelerimde hep Zara çıkmış karşıma. Tabii o çıkmış, ben de hiç itiraz etmemişim. Her seferinde baş köşeye buyur etmişim. Zara’nın sesini çok beğendiğimi ve bu tip şarkıları çok iyi söylediğini belirtmeden de geçemeyeceğim. Bu yıl her yer Zara olmuş.

Benim en çok dinlenenler listemde “Sarı Gelin” ikinci sırayı almış, “Babuba” şarkısı da üçüncü olmuş.

Her senenin kendine özgü duyguları ve akışı var. Kim bilir belki de gelecek sene birinci sırada Ajdar ve “Nane Nane” olur.

Sağlıklı kalın, mutlu kalın…

Ekonomi Postası Kasım 2021

Günaydın Dostlar,

Yılın ilk on bir ayını geride bıraktık. Gelin beraberce kasım ayındaki gelişmelere bir göz atalım.

Türkiye’de, eylülde %19,58 olan yıllık tüketici enflasyonu, ekimde %19,89’a yükseldi. Beklenti %20,40 olması yönündeydi. Bu aşamada, açıklanan resmi enflasyon Merkez Bankasının %15’lik politika faizinin çok üzerinde kaldı. Bir önceki aya göre açıklanan enflasyon da %2,39 oldu. Aylık enflasyonun %2,76 olması bekleniyordu. Geçen ayki değer %1,25 idi.

Eylülde %43,96 olan Üretici Fiyat Endeksi, ekimde yıllık %46,31 oldu. Bir önceki aya göre %5,24 oranında artış oldu. Geçen ayki artış %1,55 oranındaydı. Bu rakam 2002 Haziran ayından bu yana kaydedilen en yüksek yıllık üretici enflasyonu oldu.

Merkezi bütçe ekim ayında 17,41 milyar TL açık verdi. Eylül 2021 için açıklanan açık 23,59 milyar TL olmuştu. Geçen sene Ekim 2020’de açık 4,89 milyar TL idi. 2021 yılında ocak ekim dönemindeki toplam açık 78,5 milyar TL’ye ulaştı. Bu rakam geçen sene aynı dönemde 145,48 milyar TL olmuştu.

TCMB’nin yayımladığı konut fiyat endeksine göre eylülde fiyatlar bir önceki yılın aynı dönemine göre %35,5 arttı. Aylık bazda artış ise %3,2 oldu. Konut fiyat endeksinde üç büyük şehre ilişkin veriler incelendiğinde eylül ayında yıllık fiyat artışının en yüksek olduğu şehrin İzmir olduğu görüldü. İzmir’de fiyatlar %34,8 oranında yükseldi.

Açıklanan rakamlara bakıldığında, işsiz sayısı bir önceki aya göre 70 bin kişi artarak 3 milyon 794 bin kişi oldu. İşsizlik oranı ise %11,5 seviyesinde gerçekleşti. Bir önceki ay açıklanan oran %12,1 olarak belirtilmişti. İşsizlik rakamı, son üç ay içinde en az bir defa iş arama kanallarını kullanan ve on beş gün içinde işe başlamaya hazır olan insanları kapsar.

Merkez Bankası 18 Kasım’da politika faizini %16’dan %15’e indirdi. Piyasada genel beklenti faizin indirileceği yönündeydi. Piyasa tarafından bekleniyor olsa da indirim, dolar kurunun çok kısa bir sürede 11,00 TL’nin, euro kurunun da 12,00 TL’nin üzerine çıkarak rekor kırmasına neden oldu.

Amerika’da, tarım dışı istihdam ekimde 531 bin artışla beklentilerin üzerine çıktı. Ekonomistlerin artış beklentisi 450 bin artması yönündeydi. İstihdam artışı, ABD Merkez Bankasının parasal sıkıştırma takvimi ve doların seyri açısından önem taşıyor. İki gün önce açıklanan özel sektör istihdam artışı da 571 bin ile beklentilerin üzerinde gelmişti.

Ekim ayında işsizlik oranı %4,6’ya geriledi. Bu ay işsizliğin %4,7 olarak gerçekleşmesi bekleniyordu. Önceki ay işsizlik oranı %4,8 idi.

Tüketici Fiyat Endeksi (TÜFE), ekimde aylık bazda %0,9 ve yıllık bazda %6,2 artışla beklentilerin üzerinde gerçekleşti. Piyasanın beklentisi %0,6 artması yönündeydi. Beklentilerin üzerinde gelen enflasyon verisi son 31 yılın en yüksek seviyesine çıktı. Beklenti %5,8 artması yönündeydi. Artan enerji fiyatları, arz sıkıntıları ve yükselen talep enflasyondaki yükselişte etkili oldu.

Üretici Fiyat Endeksi (ÜFE), ekimde tahminlerin altında kaldı. Çalışma Bakanlığının verilerine göre ÜFE, ekimde aylık bazda %0,6 arttı ve %8,6 ile 2010’dan beri en büyük yıllık artışı kaydetti. Beklentiler aylık %0,6, yıllık olarak da %8,7 artması yönündeydi.

Perakende satışlar ekimde aylık bazda yüzde %1,7 artış kaydederek sürpriz yaptı. Ekonomistlerin ortalama beklentisi %1,2'lik artış yönündeydi. Eylül ayında %0,7’lik bir artış yaşanmıştı ve beklenti %0,2 düşmesi yönündeydi.

Merkez Bankasının (FED) açıkladığı politika faizinde bir değişiklik olmadı. Politika faizi yüzde %0,00 ve %0,25 aralığında sabit kaldı. FED’den yapılan açıklamada, para politikasına ilişkin kararların oy birliğiyle alındığı açıklandı. Kovid-19 aşılamalarındaki ilerleme ve güçlü politika desteğinin ekonomik faaliyet ve istihdam konusunda güçlenmeye katkıda bulunduğu da ayrıca işaret edildi.

Çin’de, TÜFE yıllık %1,5 olarak açıklandı. Beklenti %1,4 seviyesindeydi. Önceki ay %0,7 olarak açıklanmıştı. Aylık enflasyon için beklenti %0,7 olması yönündeydi ve gerçek rakam da %0,7 gelerek bu beklentiyi karşıladı.

Almanya’da TÜFE yıllık %5,2 olarak açıklandı. Beklenti %5,0 olması yönündeydi. Önceki ay %4,5 olarak açıklanmıştı. Aylık enflasyon da -%0,2 olarak açıklandı. -%0,4 olması bekleniyordu.

Süpermarket Alışverişi

Benim aldığım ürünlerin fiyatları, benim aldığım süpermarkette kasım ayında geçen aya göre %5,10 oranında arttı. Geçen ay da %6,96 oranında arttığını düşünürsek iki ayın toplam artışı %12,41 oldu. Bu artışla beraber yılbaşından beri toplam artış oranı da %26,90 oldu. Elimizdeki on bir aylık veriyi bütün yıl bazında düşünürsek şu anda %29,34 civarında bir yıllık süpermarket enflasyon oranına doğru gidiyoruz.

Geçen aya göre fiyatı en fazla artan ürünler: Ceviz: %30,48, Elma: %17,86, İç Ceviz: %16,42, Tuvalet Kâğıdı: %16,30, Sıvı Deterjan: %14,67.

Geçen aya göre fiyatı en fazla düşen ürünler: Dolmalık Biber: %20,13, Atom Salata: %18,10, Kuru Soğan: %15,36, Salkım Domates: %12,31, Earl Grey Çay: %11,67.

Yılbaşına göre fiyatı en fazla artan ürünler: Diş Macunu: %96,42, Piliç Bonfile: %74,20 Ceviz: %57,45, Patates: %54,58, Sosis: %47,91.

Yılbaşına göre fiyatı en fazla düşen ürünler: Hıyar: %33,64, Jel Zemin Temizleyici: %7,64, Elma: %4,47, Kuru Soğan: %1,56, Ağız Suyu: %0,32.

Hıyarın fiyatı mevsimsel etkiden dolayı yılbaşında çok yüksekti. Zemin temizleyicide de geçen ay indirim vardı. Bu ikisini bir kenara bırakırsak yılbaşından beri fiyatı düşen hemen hemen hiçbir şey kalmadı.

Peki, bu artışlar ve indirimler bu ay en çok hangi günlerde olmuş? Artışlar en çok cumartesi (%24,24) ve perşembe günlerinde olmuş (%21,21). İndirimler de en çok salı (%24,44) ve cumartesi günlerinde olmuş (%17,78).

Hatırlayacağınız gibi ocak ayında, takip ettiğim 50 süpermarket ürününden 28 tanesinin fiyatı hiç değişmemişti. Şubat ayı sonunda yılın ilk gününden beri fiyatı hiç değişmeyen ürün sayısı 17’ye inmişti. Temmuz ayı sonunda fiyatı hiç değişmeyen tek bir ürün bile kalmadı. Bu rakam haziran ayında 5’ti. Son kalan beş ürün yedi ay direnebildi ve pes ettiler.

İndirimler süpermarketlerde bütün hızıyla devam ediyor. Her gün bir şeyler ciddi boyutta indirimde oluyor. Biraz takip ederseniz çok uygun fiyatlarla alışveriş yapabilirsiniz.

Damacana

Nisan ayında damacana fiyatları %6,06 oranında arttıktan sonra ekim ayında da %11,43 oranında bir zam daha yapıldı. Kasım ayında fiyatlarda bir değişiklik olmadı. Böylece bu yıl içindeki toplam zam %18,18 oldu. Damacana siparişlerinizi akıllı telefonlar üzerindeki aplikasyonlar üzerinden vermenizi şiddetle tavsiye ederim. Hemen hemen her markanın kendi aplikasyonu var. Uygulamayı telefonunuza indirip siparişlerinizi buradan vermezseniz bayilerin belirlediği fiyatlardan ödeme yapmak zorunda kalabilirsiniz.

Şeker

Kasım ayında, şeker fiyatı Ekim 2021 fiyatlarına göre dünya borsalarında %0,15 (USD) oranında arttı. Böylece Aralık 2020’den beri toplam artış da %27,20 olarak hesap edildi.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 527,20 USD (12 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 418,70 USD (22 Haziran 2021)

Kasım 2020’den beri Londra Borsasında şeker fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %26,25 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Girdi maliyetlerinin her geçen gün arttığını ve üretimin durma noktasına geldiğini belirten şeker fabrikaları, fabrika çıkışı 3,93 TL/Kg (KDV Hariç) olan şeker fiyatına %25,0 oranında zam yaptı. Böylelikle yeni fiyat 4,9125 TL/Kg oldu.

Süpermarket raflarındaki şeker fiyatı %8,77 oranında arttı.

Kahve - Kakao

Kahve fiyatları artmaya devam etti. Brezilya’dan Vietnam’a kadar küresel tedarik sıkıntıları, olumsuz hava koşulları, navlun sıkıntıları ve gübre maliyetlerindeki artış New York Borsasında kahve fiyatlarının son yedi yılın en yüksek seviyeye çıkmasında etkili oldu. En büyük üreticilerden Brezilya’da kuraklık nedeniyle üretim düşerken Kolombiya’da da aşırı yağmurlar üretime zarar verdi.

Kasım ayında kahve fiyatı Ekim 2021 fiyatlarına göre dünya borsalarında %10,12 (USD) oranında arttı. Böylece Aralık 2020’den beri toplam artış da %83,63 olarak hesap edildi.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 246,30 USD (24 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 120,90 USD (06 Ocak 2021)

Kasım 2020’den beri Amerika Borsası’nda kahve fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %99,13 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Süpermarket raflarındaki kahve fiyatları kasım ayında %3,82 oranında arttı.

Kakao fiyatı kasım ayında Ekim 2021 fiyatlarına göre dünya borsalarında %7,80 (GBP) oranında azaldı. Böylece yılbaşından beri toplam düşüş %2,20 olarak hesap edildi.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 1.970,00 GBP (03 Mart 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 1.542,00 GBP (14 Temmuz 2021)

Kasım 2020’den beri Londra Borsası’nda kakao fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %2,29 oranında azalmış olduğunu görüyoruz.

Süpermarket raflarındaki kakao fiyatlarında bir değişiklik olmadı.

Yumurta

Ekim ayında yumurta fiyatları Eylül 2021’e göre Başmakçı Borsası’nda %4,97 oranında artmıştı. Kasım ayında %5,22 oranında bir artış daha oldu. Başta yem olmak üzere yumurtacıların girdilerinin çoğuna gelen zamlar fiyatların bu seviyeye çıkmasının en büyük nedeni. Yem olarak kullanılan ürünlerin çoğunun fiyatı geçen seneden bugüne kadar %100 civarında arttı. Başmakçı, Türkiye’de yumurta fiyatlarını belirleyen önemli borsalardan biridir. Toplamda da Aralık 2020’ye göre yumurta fiyatları %25,88 oranında artmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 0,94 TL (29 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 0,45 TL (05 Temmuz 2021)

Kasım 2020 ile mukayese ettiğimizde yumurta fiyatının %37,33 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Bu artışlar marketlere nasıl yansıdı? Yumurta fiyatı raflarda geçen aya göre %8,00 oranında arttı.

Toplamda da Aralık 2020’ye göre marketlerde yumurta fiyatları %26,14 oranında artmış oldu.

Bu ayki duruma bakarsak yumurta fiyatı üreticiden rafa gelene kadar yaklaşık %36,53 oranında artmış oluyor.

Süt

Hatırlayacağınız gibi, yılın ilk gününde çiğ süt fiyatları %21,74 oranında artmıştı ve bu da yılın ilk gününden itibaren fiyatlara yansımıştı. Mayıs ayında %3,57 oranında bir zam yapıldıktan sonra, temmuz ayı içinde %10,34 oranında bir zam daha yapıldı. Kasım ayında başka bir gelişme olmadı. Böylece Aralık 2020 ile mukayese ettiğimizde toplam %39,13 oranında zam yapılmış oldu.

Kasım 2020’den beri süt fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %39,13 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

İçki - Sigara

26 Kasım itibarıyla viski ve votka fiyatları %5 zamlandı. Bazı şarap markaları da yüzde %18 oranında zam yaptı. Bunun maliyet ve kur zammı olduğunun altını çizilirken asıl büyük zammın ise ÖTV zammı olduğu ve aralık ayının ilk yarısı itibarıyla fiyatlara yansımasının beklendiği ifade edildi.

Doğalgaz – Elektrik - Su

Doğalgaz fiyatlarına 1 Temmuz 2021 itibarıyla %12 oranında zam yapıldığı açıklanmıştı. Yılın ilk altı ayında da %1’lik zamlar yapılmıştı. Ağustos, eylül, ekim ve kasımda zam yapılmadı. Yılbaşından beri toplam artış %18,95 oldu. Her ne kadar açıklanan toplam artış %18,95 olsa da benim faturam bu dönemde %22,82 oranında arttı.

Elektrik fiyatlarına hatırlayacağınız gibi temmuz ayında %15 oranında zam yapılmıştı. Bunun bir kısmı temmuz ayına yansımış, büyük bir kısmı da ağustosa kalmıştı. Kasım ayında geçen aya göre fiyatlarda bir değişiklik olmadı. Böylece elektrik fiyatı Aralık 2020’den beri toplamda %22,19 oranında artmış oldu. 1 Ocak 2021’de de %6’lık bir zam yapılmıştı.

Su fiyatlarına İSKİ 1 Ocak 2021 tarihinde %6,84 oranında zam yapmıştı. Eylül ayında %15,60 oranında bir zam daha yapıldı. Ekim ve kasım aylarında fiyatlarda başka bir güncelleme olmadı. Böylece Aralık 2020’den beri toplam %23,56 oranında zam yapılmış oldu. Bu fiyatın üzerine KDV ve ÇTV eklendiğini de ayrıca belirteyim. Su fiyatı kullandığınız miktara çok bağlı. 15m³’e kadar olan kullanımlarda birim fiyat 5,56TL/m³, 15m³’ün üstündeki kullanımlar için birim fiyat 8,35TL/m³. Gördüğünüz gibi arada çok fark var. İSKİ, son üç yıldır kullandığınız her m³ başına 0,200m³ suyu insani kullanım hakkı olarak ücretsiz veriyordu. Bu uygulama Sayıştay tarafından mevzuata aykırı bulundu ve yürürlükten kaldırıldı. Böylece kasım ayında faturalarımız %20,0 oranında artmış oldu. Yılbaşından beri benim faturamdaki artış oranı da %47,23 oldu. Kanuni düzenleme yapıldıktan sonra bu uygulamanın tekrar konulacağı belirtiliyor.

Ham Petrol

Amerika’nın ham petrol stoklarındaki artış, petrol fiyatlarının kasım ayının ilk haftasına düşüşle başlamasına neden oldu. Aya düşüşle giren petrol, Güney Afrika’dan yayılmaya başlayan yeni varyantın da etkisiyle kasım ayını düşüşle tamamladı. DSÖ’nün alarm derecesini yükseltmesi ve arttırılan seyahat kısıtlamaları bu gelişmelerde etkili oldu.

Brent petrol fiyatı (USD), kasım ayında bir önceki aya göre %3,84 oranında azaldı. Bu düşüşle beraber Aralık 2020’den beri toplam artış %59,58 oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 86,40 USD (26 Ekim 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 51,09 USD (04 Ocak 2021)

Kasım 2020’den beri Brent petrol fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %83,85 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Dolar - Euro

Dolar kuru, Merkez Bankasının faiz indirme kararından sonra bu yılki en yüksek değerine ulaştı.

Kasım ayında dolar endeksi bir önceki aya göre %1,50 oranında değer kazandı.

ABD 10 yıllık tahvil faizleri geçen aya göre %1,79 oranında değer kaybetti.

Dolar kasım ayında geçen aya göre %15,20 oranında değer kazandı. Bu artışla beraber Aralık 2020’ye göre toplamda %36,75 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 12,6823 TL (30 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 6,9275 TL (17 Şubat 2021)

Kasım 2020’de dolara yatırım yapmış olsaydınız Kasım 2021’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %32,44.

Gelin bir de 2019’a bakalım. Kasım 2019’da dolara yatırım yapmış olsaydınız Kasım 2021’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %84,38.

Euro/USD oranı kasım ayında geçen aya göre %1,64 oranında azaldı. Bu düşüşle beraber Aralık 2020’den beri toplamda %6,28 oranında azalmış oldu.

Euro da geçen aya göre %13,28 oranında değer kazandı. Bu artışla beraber Aralık 2020’ye göre toplamda (dolara benzer bir şekilde) %28,25 oranında değer kazandı.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 14,3050 TL (30 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 8,4019 TL (19 Şubat 2021)

Kasım 2020’de euroya yatırım yapmış olsaydınız Kasım 2021’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %27,75.

Bir de 2019’a bakalım. Kasım 2019’da euroya yatırım yapmış olsaydınız Kasım 2021’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %90,10.

Altın - Gümüş - Platin

Altın fiyatları, Türk lirasında süren sert değer kaybının etkisiyle tarihi rekorunu yinelerken spot piyasada Fed atamalarının ve faiz artırımı beklentilerinin etkisi hissedildi.

Gram altın kasım ayında geçen aya göre %19,88 oranında değer kazandı. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %37,34 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 770,057 TL (30 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 397,250 TL (18 Şubat 2021)

Kasım 2020’de altına yatırım yapmış olsaydınız Kasım 2021’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %31,42.

Ons altın fiyatları, ayın ilk yarısında elde ettiği kazançların çoğunu kasımın ikinci yarısında kaybetti. Jerome Powell’ın ikinci dönemde de Fed başkanı olarak görevlendirilmesi, ABD’de faiz oranlarının artırılacağı beklentilerini de kuvvetlendirdi.  Bu beklentiyle birlikte dolar altın karşısında da değer kazandı.

Ons altın kasım ayında geçen aya göre %2,59 oranında değer kazandı. Şu anda Aralık 2020’ye göre %2,31 oranında değer kaybetmiş durumda.

Kasım ayında altının gümüşe oranı %0,85 oranında azalarak 75,250 olarak gerçekleşti.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 80,191 (29 Eylül 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 63,359 (01 Şubat 2021)

Gümüş fiyatları, 26,0 USD olarak belirlediği hedefinden, ABD’de faiz artışının 2022 ortalarında geleceği beklentisinin dolar endeksini güçlendirmesiyle saptı. Aynı sebeple ons altında da gerileme yaşandı. Ancak altından daha sert geri çekilen ons gümüşteki satışlar, altın/gümüş rasyosunun ivme kazanmasıyla güçlendi. Son elli günde ortalama 75,10 seviyesinde bulunan altın/gümüş rasyosu 75,50 seviyesinin üzerine yerleşti. Bu girişimin hızlanması durumunda altın/ gümüş oranı 76,50'deki dirence doğru hareket edebilir ve analistlere göre bu gümüşteki satış baskısını artırabilir.

Gram gümüş fiyatları kasım ayında geçen aya göre %20,66 oranında değer kazandı. Toplamda Aralık 2020’den beri %35,94 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 9,8944 TL (30 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 5,9212 TL (15 Ocak 2021)

Kasım 2020’de gümüşe yatırım yapmış olsaydınız Kasım 2021’de ne kadar kazanmış olurdunuz? %35,07 Bu oran beş ay önce %92,71 idi.

Ons gümüş kasım ayında geçen aya göre %3,45 oranında değer kazandı. Bu artışla beraber toplamda Aralık 2020’den beri %3,78 oranında değer kaybetmiş oldu.

Platin fiyatları, kasım ayında geçen aya göre %17,58 oranında değer kazandı.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 408,17 TL (30 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 255,69 TL (14 Eylül 2021)

Ons platin kasım ayında geçen aya göre %1,10 oranında değer kazandı. Bu artışla beraber toplamda Aralık 2020’den beri %0,39 oranında değer kaybetmiş oldu.

Metaller

Metal fiyatları Londra Metal Borsası tarafından açıklanıyor ve dünyanın her yerinde Amerikan doları üzerinden işlem görüyor.

Alüminyum, kasım ayında geçen aya göre %10,49 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %30,25 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 3.179,50 USD (18 Ekim 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 1.951,50 USD (19 Ocak 2021)

Kasım 2020’den beri alüminyum fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %36,34 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Alüminyum Alaşım kasım ayında geçen aya göre %8,31 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %30,61 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 3.000,00 USD (09 Eylül 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 1.875,50 USD (21 Nisan 2021)

Kasım 2020’den beri alüminyum alaşım fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %52,87 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Kurşun kasım ayında geçen aya göre %0,12 oranında değer kazandı. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %16,18 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 2.504,00 USD (18 Ağustos 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 1.896,00 USD (18 Mart 2021)

Kasım 2020’den beri kurşun fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %22,10 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Çinko kasım ayında geçen aya göre %1,82 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %18,34 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 3.814,00 USD (18 Ekim 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 2.539,00 USD (2 Şubat 2021)

Kasım 2020’den beri çinko fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %23,58 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Bakır kasım ayında geçen aya göre %0,25 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %25,45 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 10.724,50 USD (10 Mayıs 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 7.741,50 USD (1 Ocak 2021)

Kasım 2020’den beri bakır fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %37,94 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Nikel, azalan stokların sıkışık arzı işaret etmesi ile birlikte, kazançlarını sürdürerek yaklaşık bir ayın en yüksek seviyesine ulaştı. Temel olarak paslanmaz çelik üretiminde kullanılan bu metalin Londra Metal Borsası’ndaki (LME) stokları, küresel piyasanın yılın ikinci yarısında kısa vadede sıkışık arzı işaret eden “backwardation” durumuna dönmesi ile birlikte, yaklaşık iki yılın en düşük seviyesine indi.

Nikel, kasım ayında geçen aya göre %2,78 oranında değer kazandı. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %18,26 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 21.125,00 USD (24 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 15.907,00 USD (09 Mart 2021)

Kasım 2020’den beri nikel fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %26,06 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Kalay kasım ayında geçen aya göre %3,78 oranında değer kazandı. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %98,73 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 40.900,00 USD (25 Kasım 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 20.540.00 USD (1 Ocak 2021)

Kasım 2020’den beri kalay fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %111,62 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Hasır Çelik kasım ayında geçen aya göre %2,63 oranında değer kazandı. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %24,80 oranında değer kazanmış oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 794,00 USD (12 Mayıs 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 563,00 USD (1 Şubat 2021)

Kasım 2020’den beri hasır çelik fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %51,61 oranında artmış olduğunu görüyoruz.

Demir Cevheri kasım ayında geçen aya göre %22,45 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %36,88 oranında değer kaybetmiş oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 219,77 USD (16 Temmuz 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 91,98 USD (09 Kasım 2021)

Kasım 2020’den beri demir cevheri fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %22,14 oranında azalmış olduğunu görüyoruz.

Kereste

ABD'li inşaat şirketlerinin aktivitelerini yavaşlatarak kerestedeki ralliyi sonlandırmasıyla birlikte, emtia yılın ilk döneminde kaydettiği %95'lik kazanımın neredeyse tamamını kaybetti.

Ekim 2020'de 927.000 ünitelik tarihi bir zirveye ulaşmanın ardından, ABD'de yıllık yeni ev satışlarının hızı %20 civarında düştü. Bunun sebebi de yüksek talebe rağmen, her ay piyasaya daha az evin girmesi.

Amerika kereste (lumber) fiyatı kasım ayında geçen aya göre %0,55 oranında değer kaybetti. Böylece toplamda Aralık 2020’den beri %15,77 oranında değer kaybetmiş oldu.

2021 yılı içerisindeki en yüksek değeri: 1.686,00 USD (07 Mayıs 2021)

2021 yılı içerisindeki en düşük değeri: 454,20 USD (19 Ağustos 2021)

Kasım 2020’den beri kereste fiyatının ne kadar değiştiğine bakarsak %14,73 oranında artmış olduğunu görüyoruz. Bu rakam beş ay önce %159,38 seviyesindeydi.

Benzin - Motorin - Otogaz

Benzin fiyatları kasım ayında Ekim 2021’e göre %8,45 oranında arttı. Böylece Aralık 2020’e göre toplam artış %20,62 oldu.

Mazot fiyatları kasım ayında bir önceki aya göre %10,38 oranında arttı. Aralık 2020’ye göre toplam artış %31,71 oldu.

Otogaz fiyatlarına 2 Kasım’da 50 kuruş, 16 Kasım’da 25 kuruş, 20 Kasım’da 46 kuruş, 23 Kasım’da 20 kuruş ve 25 Kasım’da 65 kuruş olmak üzere toplam beş kere zam yapıldı.

Fiyatlar, kasım ayında bir önceki aya göre %19,22 oranında arttı. Aralık 2020’ye göre toplam artış %75,39 oldu.

Aylardır mevcut akaryakıt fiyatlarının global piyasaların gerçeğini yansıtmadığını (her ne kadar bize çok gelse de) ve sürdürülebilir olmadığını yazdım. Ne yazık ki haklı çıktım. Kasım ayında bir kere daha fiyatlara arka arkaya ciddi boyutta zamlar geldi. Yapılan zamlara rağmen daha da gidecek yolumuz olabileceğini düşünüyorum.

Bu Ay Açıklanan Diğer Güncellemeler

Tariş Zeytin ve Zeytinyağı Birliği 2021-2022 dönemi alım kampanyasında sızma yağlar için kilogram başına 35,00 TL fiyat belirlediklerini açıkladı.

Buğday fiyatları, büyük ihracatçı ülkelerden biri olan Rusya'da bir yetkilinin fiyatlarda güçlü bir artış olursa ülkesinin tahıl ihracat vergilerini artırabileceğini işaret etmesi ve bunun da halihazırda sıkışık olan piyasaya yönelik endişeleri artırmasının ardından Aralık 2012'den beri en yüksek seviyesine tırmandı. Bu hareket küresel gıda enflasyonuna ilişkin yeni bir tehdit olarak değerlendiriliyor.

Tüketici Güven Endeksi

Tüketici Güven Endeksi, tüketicilerin kişisel mali durumları ve genel ekonomiye ilişkin mevcut durum değerlendirmeleri ve gelecek dönem beklentileri ile yakın gelecekteki harcama ve tasarruf eğilimlerini ölçmeyi amaçlayan bir göstergedir. Tüketici Eğilim Anketi yapılarak belirlenir. Genelde her ayın son haftasında açıklanır.

Endeks en düşük 0 en yüksek 200 değerleri alabilir. Endeksin 100’den yüksek olması tüketici güveninde iyimser durum, 100’den küçük olması da tüketici güveninde kötümser durum olduğunu gösterir.

Takip etmeyen dostlarımız için böyle kısacık bir açıklama yaptıktan sonra bakalım Türkiye’de kasım ayında durum nasıl?

Kasım ayında endeks değeri bir önceki aya öre %7,3 oranında azaldı. Ekim ayında %76,8 olan endeks değeri, kasımda 71,1 seviyesine geriledi. Bu seviye 2004’ten beri gördüğümüz en düşük değer.

Gelecek 12 aylık döneme ilişkin hanenin maddi durum beklentisi endeksi ekim ayında 75,6 iken, kasım ayında yüzde %8,8 azalarak 68,9 oldu.

Gelecek 12 aylık döneme ilişkin genel ekonomik durum beklentisi endeksi de ekim ayında 74,2 iken kasım ayında %8,1 oranında azalarak 68,2 oldu. Gördüğünüz gibi endeks halen çok düşük bir değerde.

Endeksin 100’den küçük olması kötümser bir duruma işaret ediyor. Maalesef son 17 yılın en düşük seviyesine geriledik.

Satınalma Müdürleri Endeksleri (PMI)

Satınalma Müdürleri Endeksleri (Purchasing Managers’ Indexes – PMI), ekonomik faaliyet koşullarının ölçümü konusunda gerek küresel piyasalar gerekse ekonomi basını tarafından yakından takip edilen göstergeler arasında yer almaktadır. Ekonomik faaliyet koşullarına ilişkin olarak ilgili ay içerisinde açıklanan ilk verilerden biri olması, resmi verilerden önce yayınlanması ve gerçekleşen verilerle gösterdiği korelasyon, PMI endekslerine önemli bir öncü gösterge niteliği kazandırmaktadır.

IHS Markit tarafından oluşturulan PMI endeksleri birçok gelişmiş ve gelişmekte olan ülkede imalat, hizmet, inşaat gibi sektörler için aylık raporlar biçiminde kamuoyuna açıklanmaktadır. Doğal olarak bu çalışmayı yapan başka firmalar da var. Endekslerin hesaplanması için yapılan ankette, katılımcı firmalara üretim, yeni siparişler, stok düzeyleri, istihdam, tedarikçi performansı ve fiyat eğilimleri gibi parametrelerin hangi yönde geliştiği sorulmaktadır.

PMI’ların 50’den büyük olması önceki aya kıyasla bir iyileşmeye ya da artışa işaret ederken 50’den küçük olması önceki aya göre kötüleşme ya da düşüş olarak değerlendirilmektedir. Endeksler, sektörlerin faaliyet konularındaki değişimin nicel büyüklüğünü değil de yönünü göstermesi açısından bir eğilim göstergesi özelliği taşımaktadır.

Türkiye’de bu endeksler İstanbul Sanayi Odası tarafından IHS Markit ile işbirliği kapsamında hazırlanıp her ay sanayicilerimiz ve kamuoyuyla paylaşılmaktadır.

PMI endeksleri hakkında bilgi sahip olduğumuza göre gelin beraberce başta Türkiye olmak üzere bazı önemli coğrafyalarda son aylardaki duruma bakalım.

PMI İmalat Sanayi Raporu

Türkiye: Haziran: 51,3, Temmuz: 54,0, Ağustos: 54,1, Eylül: 52,5, Ekim: 51,2, Kasım: 52,0.

ABD: Haziran: 62,1, Temmuz: 63,4, Ağustos: 61,1, Eylül: 60,7, Ekim: 58,4, Kasım: 58,3.

AB: Haziran: 63,4, Temmuz: 62,8, Ağustos: 61,4, Eylül: 58,6, Ekim: 58,3, Kasım: 58,4.

Almanya: Haziran: 65,1, Temmuz: 65,9, Ağustos: 62,6, Eylül: 58,4, Ekim: 57,8, Kasım: 57,4.

Çin: Haziran: 51,3, Temmuz: 50,3, Ağustos: 49,2, Eylül: 50,0, Ekim: 50,6, Kasım: 49,9.

Japonya: Haziran: 52,4, Temmuz: 53,0, Ağustos: 52,7, Eylül: 51,5, Ekim: 53,2, Kasım: 54,5.

Global: Haziran: 55,5, Temmuz: 55,4, Ağustos: 54,1, Eylül: 54,1, Ekim: 54,3, Kasım: 54,2.

Türkiye’de, ekimde 51,20 olarak ölçülen manşet PMI kasımda 52,00 oldu. Ekimdeki yavaşlamanın ardından kasımda üretim hafif bir artış kaydetti. Faaliyet koşullarındaki iyileşmede üretimin yeniden büyümeye geçmesi etkili oldu. Öte yandan, yeni alınan ihracat siparişlerinde devam eden büyümeye rağmen toplam yeni siparişlerde zayıflık belirtileri arttı.

Dostlar, daha önce de belirttiğim gibi bunlar Emin’in enflasyonu ve Emin’in takip ettiği ürünlerin ve piyasaların durumu. Ne piyasa analizi ne de sizlere nasıl hareket etmeniz gerektiği yönünde bir tavsiye. Herkesin öncelikleri, gözlemleri ve risk tercihleri farklıdır. Alım alışkanlıklarınıza ve alım yaptığınız yerlere göre sizin enflasyonunuz daha farklı olabilir. Bakalım önümüzdeki aylarda ne gibi gelişmeler yaşayacağız.

Sağlıklı kalın, mutlu kalın…